Rosmalen, Hintham 43 - Anna

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	H. Anna
Genootschap:	Rooms Katholieke Kerk
Provincie:	Noord-Brabant
Gemeente:	's-Hertogenbosch
Plaats:	Rosmalen (Hintham)
Adres:	Hintham 43
Postcode:	5246AC
Sonneveld-index:	07758
Jaar ingebruikname:	1910
Architect:	Aalst, W. Th. van
Huidige bestemming:	kerk
Monument status:	Rijksmonument 522463

Geschiedenis

Belangrijke neogotische kerk met toren in het voormalige dorp Hintham, in het oosten van 's-Hertogenbosch. Mede interessant wegens de gelijkenis met een Franse kerk van architect Viollet-le-Duc (zie onder). Serie mooie glas-in-loodramen.

Vanaf ± 2015 is deze kerk een "bijkerk"/"kapelkerk" van de R.K. stadsparochie 's-Hertogenbosch.

opname 14-09-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.

2022 - De kerken Laurentius in Rosmalen, Anna in Hintham, Lucas in Zuid en Anna in Den Bosch-West sluiten waarschijnlijk eind volgend jaar al. Empel (Landelinus) en Maaspoort (Willibrord) blijven nog open zolang hun ‘eigen’ priester actief blijft. ,,Maar ook deze priesters zijn al op hoge leeftijd”.

Monumentomschrijving Rijksdienst

De parochiekerk Heilige Anna ligt met de voorgevel enkele meters achter de rooilijn van Hintham. Rechts van de kerk strekt zich het kerkplein uit, tussen de kerk en het linkerperceel leidt een smalle oprijlaan naar de achterzijde.

De kerk werd gebouwd in 1909-1910 door de architect W. Th. van Aalst uit Den Bosch in Neo-Gotische stijl. In het torenportaal een (herplaatste) eerste steen met tekst: 'DEN 26 JULI 1909 / FEESTDAG VAN DE H. MOEDER ANNA / PATRONES DER KERK / WERD DEZE STEEN GEPLAATST DOOR / C.A.M. VAN THIEL PAST.' Het kerkontwerp getuigt van de invloed van E.E. Viollet-le-Duc in Nederland. Het is een in plattegrond en verschijningsvorm (de keuze van de steensoort en enkele architectonische details daargelaten) vrij getrouwe kopie van Viollet-le-Ducs kerk in Aillant-sur-Tholon (Yonne, Frankrijk) uit 1861-1865. Deze was bedoeld als model voor neo-gotische dorpskerken. De kerk is op onderdelen hersteld en gerestaureerd, laatstelijk in 1989. Door enige aanbouwen ter weerszijden van het koor (vallen buiten de bescherming) zijn enkele vensters gedicht. Het oorspronkelijk deels gepolychromeerde interieur is in een egaal grijs-witte tint geschilderd. De inventaris en vloer zijn versoberd. Er is een tochtportaal ingebouwd en de bovenliggende zangerstribune is gemoderniseerd. Ook het torenportaal is gemoderniseerd.

Omschrijving

Driebeukige, op het zuiden gerichte kruisbasiliek met opzij geplaatste toren aan de westzijde. Toren met octogonale naaldspits met windvaan. Op het schip, de transeptarmen en twee kapellen aan het linker transept een zadeldak, op het lagere koor een aankappend zadeldak met omlopend driedelig schilddak, op de zijbeuken een lessenaardak. Torenspits en daken gedekt met blokleien in Maasdekking. In de torenspits kleine dakkapellen onder schilddakje met piron. Op het nokeinde van het schip een hardstenen kruis; op het nokeinde van het koor, van de koorsluiting, van het linker transept evenals de hierop aansluitende kapellen gestileerde kruisbloemen. Het gebouw is opgetrokken uit in kruisverband gemetselde baksteen met toepassing van profielsteen voor de plint; hardsteen voor lijsten, afzaten, onderdorpels, aanzetstukken, zuilschachten en zuilbases, dekplaten op topgevels en de versnijdingen van steunberen; verder zandsteen voor vensters en kapitelen. Het schip telt drie traveeën; het transept één travee met aansluitend aan de linkertravee twee uitgebouwde kapellen en aan de rechtertravee de toren; het koor één travee met 5/8 sluiting. Schip, transept, koor, koorsluiting en zijbeuken met uitkragende bloktandlijst waarop omlopende bakgoten. Onderlangs het gebouw een projecterende plint. De vensters zijn voorzien van gekleurd, deels geometrisch en deels figuratief, glas-in-lood. Symmetrische voorgevel met driedelige opstand. Begane grond met driedelig, door zich verjongende steunberen van elkaar gescheiden portaal. Middenbeuk met licht uitstekend hoofdportaal, afgesloten met wimberg waarop kruisbloem en bestaande uit dubbele houten klampdeur met decoratief smeedijzeren beslagwerk en handgreep waarboven spitsbogig bovenlicht met vierpas voorzien van glas-in-lood met bakstenen archivolten rustend op dubbele zuiltjes. Ter weerszijden van het hoofdportaal blinde spitsboognissen. Portalen in de zijbeuken met soortgelijke detaillering. Boven het hoofdportaal een verdiept in het muurvlak gelegen roosvenster onder een rondboog ondersteund met zuiltjes en in de topgevel een dito venster met bovendorpel van twee gekoppelde driepassen onder een spitsboog. In het schip, het transept (schip- en koorzijde) en het koor een rondvenster. In de sluiting van de linker transeptarm twee gekoppelde lancetten onder een rondvenster in een verdiept liggend spitsbogig veld met daarboven in de topgevel een venster zoals in de voorgevel. Op de begane grond twee kapellen met lancetvensters onder topgeveltjes. Zijbeuken met per travee een lancetvenster, deels versoberd. Kopgevels van de zijbeuken met rondvensters. Koorsluiting met oorspronkelijk per travee twee boven elkaar geplaatste lancetten, nu op de begane grond deels gedicht.

Aan het rechter transept de toren die vier geledingen telt, door lijsten van elkaar gescheiden. De eerste bevat de ingang met bakstenen archivolten, de tweede vensters zoals in de sluiting van het linker transept met aan de noordzijde een traptoren met kegeldak, de derde een uurwerk en de vierde twee spitsboogvormige, gekoppelde galmopeningen. Haakse, zich verjongende steunberen. Naaldspits geflankeerd door vier overhoeks geplaatste pinakels met balustrade. Inwendig hebben schip, transept en koor een driedelige opstand waarbij per travee van boven naar beneden het voornoemde rondvenster, een blind triforium met twee door een midden-colonnet gekoppelde rondboognissen en (onder een omlopende lijst) afgeplatte, spitsbogige scheibogen die rusten op eenvoudige zware pijlers met loofkapitelen. Vanaf de pijlers schieten schalken op die de gewelfribben en gordelbogen ondersteunen. De kerk is overwelfd met gestucte kruisribgewelven. Viering met bundelpijlers. In het linker transept openen twee rondboogvormige scheibogen naar de kapellen. De lagere koorsluiting, met omlopende horizontale lijsten onder de vensters en ranke schalken, telt eveneens een driedelige opstand. Van het interieur en de inventaris zijn onder meer van belang: deels originele kerkvloer met zwart-witte tegels; afgebiljoende paneeldeur in torenportaal; (deels gekleurde) glas-in-loodramen; gebrandschilderde glas-in-loodramen in de kapellen van het linker transept met de Heilige Augustinus en Maria uit het atelier van J. Menke uit Goch (1910); gebrandschilderde glas-in-loodramen in de koorsluiting met op de begane grond de kruisafname geflankeerd door de symbolen van de vier evangelisten (rechter venster hersteld in 1991) en op de verdieping scènes uit het leven van Anna en Maria; verder een bronzen calvariegroep en een dito (herplaatste) plaquette met het Laatste Avondmaal van de uit Utrecht afkomstige edelsmid Brom (1937); een witmarmeren doopvont en een één-klaviers mechanisch orgel gemaakt door H. Vermeersch in 1850, afkomstig uit Luijksgestel.

Waardering

De parochiekerk is van algemeen belang. Het object heeft cultuurhistorische waarden als bijzondere uitdrukking van de ontwikkeling en het emancipatiestreven van de rooms-katholieke kerk. Daarnaast als getuigenis van de invloed van E. Viollet-le-Duc op de neo-gotische kerkenbouw in ons land. Verder omdat het object, als interpretatie en navolging van het als model voor dorpskerken bedoelde Franse voorbeeld in Aillant-sur-Tholon, met opzij geplaatste toren en lagere koorsluiting, in typologisch opzicht van belang is voor de (internationale) ontwikkeling en verspreiding van dit type dorpskerk. Het object heeft architectuurhistorische waarde vanwege de esthetische kwaliteiten van de detaillering in met name de voorgevel en de toren met pinakels. Het object heeft ensemblewaarden als essentieel onderdeel van een historisch gegroeid religieus ensemble, voorts bestaande uit de belendende pastorie en de erachter, aan de C. Kannemansstraat gelegen begraafplaats. Daarnaast als beeldbepalend element in Hintham op grond van het markante silhouet.

Het object is van belang wegens de gaafheid van de architectonische hoofdvorm en delen van het interieur en de inventaris.

MIP omschrijving

Naam monument: H. Annakerk
Bouwstijl: Neo-Gotiek
BouwperiodeL 1910 tot: 1910
Gevels en materialen: Baksteen. Natuurstenen lijsten en afdekkingen, kolonetten en kapitelen.
Vensters en deuren: Spitsboogramen met ijzeren harnassen. Roosraam met natuurstenen vulling.
Dak en bedekking: Zadel- en lessenaardaken, met leien afgedekt. Toren met achtzijdige spits en hoekspitsjes.
Bijgebouwen: H. Hartbeeld, terra cotta. Het beeld, in klei geboetseerd en vervolgens gebakken is ontworpen door Charles Grips uit Vught.

Het Oranjecomité (Comité Bevrijdingsfeesten Hintham) liet het plaatsen ter nagedachtenis aan alle Hinthammers die tengevolge van de oorlog 1940-1945 het leven lieten. Het kunstwerk is in Augustus 1949 gereed.

Bijzonderheden: Driebeukige kruiskerk met lager koor en opzij geplaatste toren. Gevel met drie portalen en roosvenster. In de zijbeuken spitsboogramen. In de lichtbeuk rondvensters. De toren met drie geledingen en hoekspitsjes. De architect volgde getrouw een model van Viollet-le-Duc, nl. de kerk te Aillant-sur-Tholon.

Externe links

Afbeeldingen

Exterieur

opname 14-09-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 14-09-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 14-09-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 14-09-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.

Interieur

opname 14-09-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 14-09-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 14-09-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 14-09-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 14-09-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 14-09-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 14-09-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 14-09-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 14-09-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 14-09-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 14-09-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 14-09-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 14-09-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 14-09-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 14-09-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 14-09-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 14-09-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 14-09-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.

Glas-in-loodramen

In de koorsluiting van het priesterkoor bevinden zich twee aan twee boven elkaar geplaatste vensters. Ze zijn in 1913 vervaardigd in het atelier van de Firma Nicolas te Roermond.

De drie bovenste stellen voor van links naar rechts.

1. Maria Boodschap (W.G.Albers - Van Thiel)
2. H.Anna onderwijst H.Maria (Eug.Goulmy)
3. Christus geboorte (Van Thiel - Minke)

Aan de drie onderste ontbrak, vermoedelijk door oorlogsschade in 1944, de linkse; het middelste raam (4) werd wegens gebrek aan middelen toen verplaatst naar links'.

Tijdens de renovatie (1988-1991) werd navraag gedaan naar het archief van atelier Nicolas te Roermond. Het blijkt (voor een deel ?) ondergebracht bij het Sociaal Historisch Centrum te Maastricht. Er werden echter slechts tekeningen aangetroffen van het onder 1 genoemde raam. De archiefstukken zijn niet geïndexeerd en daardoor nauwelijks toegankelijk. Het ontbrekende heeft (vermoedelijk) voorgesteld

4a. Geboorte van Maria (Albers - Van Thiel)

De drie onderste stellen voor van links naar rechts,

4. Lam. pelikaan en rankwerken (Joh.Albers).
5. Kruisafneming (Emely Albers).
6. Duif, brood en rankwerken (bijgemaakt in 1991 naar het voorbeeld van 4.)

Boven in de koortravee van het priesterkoor bevinden zich twee (uit circa 1920 stammende ?) neogotische ramen, voorstellende links

7. Tempelgang van de H.Maria en rechts
8. Aanbieding van Jezus in de tempel.

Voorts bevinden zich in de doopkapel twee gebrandschilderde ramen uit 1910 van Jos Menke. Glasmalerei te Goch, voorstel¬lende, links

9. St.Augustinus (L. van Drunen) en rechts
10. Margaretha Maria Alacoque. (M.A. van Gestel)

Tenslotte bevond zich in elk van de kapellen (bij het Maria-en Jozefaltaar ?) een raam, eveneens uit de Glasmalerei van Jos Menke te Goch. voorstellende

11. Rozenkransgroep (A.van Thiel Hzn) 12. H.Familieqroep (Albers-Pistorius)

De omschrijvingen van de ramen met de daarachter geplaatste namen zijn ontleend aan het MEMORIALE PAROCHIAE (het Parochiële aantekenboek)

De ramen 9 en 10 zijn in de jaren 1970 gerestaureerd door glazeniersbedrijf J.Lelijveld en Zenen B.V. te 's-Hertogenbosch.

Door ditzelfde bedrijf zijn de ramen 1 t/m 8 gerestaureerd in de jaren 1991/1992. De renovatie van zes ramen werd mogelijk door adoptie van enkelen, de overige door inspanning van pastor Piet Robben naar congregaties en voorts door bijdragen van diverse parochianen. Op elk van de ramen werd bij renovatie in de onderrand gebrandschilderd : RENOVATIE 1988-1991 en voorts bij nummer

1 t/m 3. VAN DE HATERD / VAN GRUNSVEN
4. CLAZIEN VOORVELD-LUITEN
5. PIET ROBBEN, pastor
6. BEN VOORVELD
7. GERARD KRAMER
8. DIVERSE PAROCHIANEN

De onderranden zijn, staande in de kerk, niet zichtbaar omdat ze verscholen zijn achter de opgaande schuinte welke oorspronkelijk als condensgoot heeft gediend. Tijdens de renovatie zijn aan de buitenzijde voorzetramen van gelaagd glas geplaatst; dienstig als vocht- en koudewering en tevens tegen baldadigheid van stenen gooien. De kosten van de voorzetbeglazing beliepen f. 13.000.- De prijs van de renovatie van beeldramen was " 49.752.- Totale kosten f. 62.752.-

De renovatie van de ramen is aangevangen op 25 juli 1991 en werd voltooid op 24 januari 1992.

Wat is Reliwiki?

Uit het nieuws: