Rotterdam, Van Malsenstraat 104 - Breepleinkerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Breepleinkerk
Genootschap:	PKN Gereformeerde Kerk
Provincie:	Zuid-Holland
Gemeente:	Rotterdam
Plaats:	Rotterdam
Adres:	Van Malsenstraat 104
Postcode:	3074PV
Inventarisatienummer:	03034
Jaar ingebruikname:	1931
Architect:	Sutterland, H., Rotterdam
Huidige bestemming:	kerk / cultureel centrum
Monument status:	Gemeentelijk monument

Geschiedenis

Eén van de belangrijkste kerkgebouwen naar ontwerp van H. Sutterland.

Zowel architectonisch als historisch (schuilplaats joden in 1940-1945) buitengewoon belangrijke kerk. Gebouwd als Gereformeerde Kerk. Groot en zeer belangrijk kerkgebouw met flinke toren, met sierlijke torenspits, dichtbij de ook van een toren voorziene R.K. Kerk Heilige Kruisvinding. Stedenbouwkundig vormen deze twee kerktorens een mooi en uiterst belangrijk ensemble aan weerszijden van dit drukke kruispunt, in het voor de rest tamelijk kerktorenarme Rotterdam-Zuid. Van 1980 tot (±) begin jaren 2010 werden er om de 2 weken kerkdiensten gehouden, de ene zondag in de Breepleinkerk en de andere zondag in de N.H. Vredeskerk in Vreewijk. Sinds januari 2008 zijn de Gereformeerde Kerk van Rotterdam-Zuid en de Hervormde wijkgemeente Vreewijk-Hillesluis onderdeel van de Protestantse Wijkgemeente Rotterdam-Zuid. Sinds (±) begin jaren 2010 vonden de kerkdiensten van deze wijkgemeente van de PKN alleen nog plaats in de Vredeskerk, Lede 117. En sindsdien houdt de Pinkster- en Evangeliegemeente "Het Levende Woord" haar vieringen in de Breepleinkerk op zondagochtend.

In de Breepleinkerk, die wordt beheerd door een Stichting, vinden nog wel bijzondere vieringen plaats, alsmede (orgel)concerten. De bekende Martin Mans is organist van deze kerk. Ook is de kerk begin jaren 2010 bekend geworden als schuilplaats voor joodse gezinnen tijdens de Tweede Wereldoorlog, op de orgelzolder. Als zodanig heeft de kerk een belangrijke educatieve functie.

2018 - De Breepleinkerk aangewezen als Gemeentelijk monument.
2020 - De Evangeliegemeente Het Levend woord houdt hier ook haar diensten.
2021 - Op 6 april 2021 werd door de Classicale Commissie voor de Behandeling van Bezwaren en Geschillen van de Protestantse Kerk in Zuid-Holland Zuid een hoorzitting gehouden over de bezwaren tegen de (eventuele) verkoop van de Breepleinkerk in Rotterdam, waar zich de bekende orgelzolders uit de Tweede Wereldoorlog bevinden. De Classicale Commissie ging akkoord met het verzoek van de Protestantse Gemeente om twee weken uitstel te verlenen. Dus zal er overleg tussen beide partijen tussen nu en over twee weken moeten plaatsvinden.
2023 - Na te gaan hoe dit verder is verlopen.

Recente geschiedenis

In 1961 werd de Putsepleinkerk gerestaureerd, in 1965 de Breepleinkerk. Daarna nam het zielenaantal af: één voor één werden de kerkgebouwen afgestoten, als eerste de Sandelingpleinkerk in 1968, daarna de Putsepleinkerk in 1980. Beide kerkgebouwen zijn kort na buitengebruikstelingen in 1968, resp. 1980, gesloopt. Ook 't Slag werd verkocht. In 1987 is op de plaats van de Putsepleinkerk het Welkomcentrum “de Put” geopend, waar het Wijkpastoraat Bloemhof haar onderkomen heeft van waaruit het werk in Bloemhof e.o. plaatsvindt. Dit Wijkpastoraat Bloemhof heeft haar wortels in het evangelisatiewerk van onze kerk. Na het sluiten van de Putsepleinkerk bleef alleen de Breepleinkerk over als plaats waar de gemeente van de Gereformeerde Kerk Rotterdam Zuid (Katendrecht) bijeenkwam. Sinds beginjaren 80 was er samenwerking met de Hervormde Wijkgemeente Vreewijk Feijenoord Hillesluis. Alle diensten en veel activiteiten waren gezamenlijk. Vanaf 26 januari 2008 zijn beide gemeentes één wijkgemeente van de Protestante Gemeente Rotterdam Zuid, een onderdeel van de PKN, waarin Hervormde en Gereformeerde Kerk samen zijn gekomen en is de Gereformeerde Kerk Rotterdam- Zuid (Katendrecht) opgeheven. Sinds 2014 werd een aantal activiteiten ontplooid ter promotie van de Breepleinkerk als kerk in de buurt. De bedoeling was de tachtigjarige Breepleinkerk in stand te houden als kerk in de buurt en er mooie concerten en samenkomsten te organiseren. Daarnaast waren er de orgelzolders, het Anne Frankhuis van Rotterdam, die als schuilplaats in de Tweede Wereldoorlog de kerk bekendheid hebben bezorgd. In korte tijd hadden velen zich aangemeld als donateur. Vanaf 21 november 2014 is dit alles ondergebracht in de stichting “Vrienden van de Breepleinkerk en van de Orgelzolder”. Dat is nu de officiële paraplu, waaronder de activiteiten van de Vrienden van de Breepleinkerk plaatsvinden. De wijkgemeente Breepleinkerk en de wijkgemeente Vreewijk Feijenoord Hillesluis zijn in 2013 gefuseerd tot 1 wijkgemeente van de PGRZ: Wijkgemeente Vredeskerk-Breepleinkerk. Vanaf medio 2013 wordt door die gemeente gekerkt in de Vredeskerk en is de Breepleinkerk niet meer in gebruik bij de wijkgemeente Vredeskerk-Breepleinkerk. Hierna is de Breepleinkerk ondergebracht in een stichting die tot doel heeft: “ Het in stand houden en uitdragen van het gebouw van de Breepleinkerk in Rotterdam-Zuid als ontmoetingscentrum en als historische plaats met een orgelzolder als schuilplaats voor Joodse gezinnen in de Tweede Wereldoorlog.” De stichting moet dat doel bereiken door o.m. het verwerven van fondsen en het organiseren van activiteiten en bijeenkomsten, het verkrijgen van subsidies enz. Daaronder vallen het organiseren van concerten, andere evenementen en educatieve bijeenkomsten om de functie van het gebouw te verbeteren en de historische waarde van de beide orgelzolders als schuilplaats voor drie Joodse gezinnen – onder de aandacht te brengen. Kort gezegd: het behoud van de Breepleinkerk als een levend en goed functionerend Ontmoetingscentrum en oorlogsherinnering in een wijk met veel nationaliteiten. Dat is meer dan de moeite waard. De Breepleinkerk is altijd al een opvallende verschijning in Rotterdam-Zuid geweest. Niet alleen als kerk en centrum van een kerkelijke gemeenschap maar ook als stedenbouwkundig opvallend baken in de stad. Sinds 1931 markeert de Breepleinkerk één van de toegangspoorten tot Rotterdam. Die markante en positieve uitstraling moet zo blijven.

(Bron: www.breepleinkerk.nl)

Orgel

Het orgel is in 1931 gebouwd door de firma G. van Leeuwen & Zoon (Leiderdorp). In 1966 restaureert de firma Fonteijn & Gaal (Amsterdam en Rotterdam) het instrument en wijzigt de dispositie rigoureus. Er komt een nieuwe speeltafel en het front wordt veranderd. De firma H.B. Scheuerman & Zoon (Rotterdam) restaureert het orgel nogmaals in 1989.

(Meer info:Orgeldatabase)

In de media

Uit Álgemeen Dagblad d.d. 24 april 2013

De Breepleinkerk in Feijenoord werd al het Rotterdamse Achterhuis genoemd. Twee Joodse families zaten er ondergedoken achter het orgel en wisten zo de oorlog te overleven. Eén schuilplaats was al gevonden, en sinds vorige week is ook de tweede ruimte herontdekt. De benauwde, stoffige verblijfsplaats was vrijwel onaangeroerd toen koster Cornelis van der Pligt en kerklid Henk den Haan er onlangs naar binnen gingen. In 1965 waren er nog wat elektriciens over de vloer geweest om kabels te trekken maar daarna bleef het houten 'hok' - slechts 2,5 meter breed - hermetisch gesloten. 'Heel bizar,' stelt de beheerder in het AD Rotterdams Dagblad, 'we vonden er nog allerlei spullen die daar vanaf 1945 hebben gelegen. Twee stropdassen en andere kledingstukken, zwaar onder het stof en half verteerd. Zakdoeken, washandjes, sokken, zakken met merknamen als Peijnenburg, een zalmblikje, een jampotje en een medicijndoosje van broom. Een groot aantal zakken van de kruidenier.'

Oorlogsgeheimen

Het verhaal van de Breepleinkerk is een van de meest wonderbaarlijke uit de Tweede Wereldoorlog. Door heldhaftig optreden van koster Jacobus de Mars en dominee Gerrit Brillenburg Wurth werden twee Joodse gezinnen behoed voor transport naar de concentratiekampen in Polen door hen onderdak te bieden in het robuuste gebedshuis aan het Breeplein, vlakbij de Kuip.

Uit Metro editie Rotterdam, 25-04-2013

Bijzondere vondst uit oorlog in Breekerk

Tijdens opnames voor de NCRV-serie Schepper & Co is men in de Breekerk in Rotterdam op een bijzondere vondst gestuit. Op de zolder werden voorwerpen gevonden van joden die er tijdens de oorlog ondergedoken waren. Sinsdien was er niemand meer op die zolder geweest. P.s.: In dit krantenstukje wordt de kerk Breekerk, in plaats van Breepleinkerk, genoemd.

Uit Algemeen Dagblad editie Rotterdam, 06-04-2017

Film oorlogshistorie Breepleinkerk

De oorloghistorie van de Breepleinkerk in Rotterdam wordt verfilmd. Filmproducent Orange Label Films heeft vergevorderde plannen om een 'docudrama' te maken over de Joodse families die tijdens de bezetting een schuilplaats vonden op de orgelzolders van dit gebedshuis. Deze zomer moet het draaien beginnen. Producent Marc Smedema hoopt met de film over het 'Achterhuis van Rotterdam' een reconstructie te maken van de wijze waarop de onderduikers de barre oorlogsjaren overleefden. Beide gezinnen zaten verstopt in kleine, muffe ruimtes bovenin het complex, en bleven dankzij heldhaftig werk van koster Jacobus de Mars en dominee Gerrit Brillenburg Wurth uit handen van de Duitsers. "Wat we willen is de spanning die deze mensen jarenlang meemaakten op de kijker overbrengen", legt hij uit. "De omstandigheden waren bar en boos. In de zomer was het snikheet op die zolders, 's winters steenkoud." De initiatiefnemers hopen snel met fondsenwerving te kunnen beginnen. "Als alles volgens plan loopt, zou een premiere in mei 2018 mooi zijn."

Uit Algemeen Dagblad editie Rotterdam, 27-05-2017

Zorgen over toekomst van de Breepleinkerk

ROTTERDAM De zorgen over de toekomst van de Breepleinkerk op Zuid stapelen zich toch weer op. Stadsherstel Historisch Rotterdam wijst op achterstallig onderhoud à 1,47 miljoen euro en vreest dat de beroemde orgelzolders, waar in de oorlog Joode gezinnen ondergedoken zaten, gevaar lopen. Volgens directeur Niels van der Vlist is uit bouwtechnisch onderzoek van Polderman, Bureau voor Monumenten- en Restauratieadvies gebleken dat vooral de toren en het dak niet in orde meer zijn. "De leien op vrijwel alle dakvlakken moeten worden vervangen", zegt hij. Verder is er een hele waslijst aan andere gebreken bijvoorbeeld bij de glas-in-lood-ramen wat ingrijpen noodzakelijk maakt. Vorige week werd bekend dat de Breepleinkerk wordt verkocht. De huurder Levend Woord Gemeente heeft het eerste recht op koop, en is in onderhandeling met de eigenaar. Daarbij wordt gesteld dat de toekomst van de orgelzolders is gewaarborgd en er 'respectvol' met het gebedshuis wordt omgegaan. Stadsherstel had geopperd om het complex voor één euro over te nemen, en er dan een Multi-functioneel centrum van te maken. Met een museale functie voor de zolders, ruimte voor de Stichting Veelkleurige Religies en een kerkzaal die óók kan worden gebruikt voor debatten en bijeenkomsten. "We moeten voorkomen dat de orgelzolders straks bergruimtes worden."Voorzitter Arend Clements van het college van Kerkrentmeesters benadrukt dat het complex veilig is en voldoet aan het Bouwbesluit. Het rapport van Polderman kent hij niet. "De orgelzolders blijven behouden", stelt hij nogmaals.