Schiedam, Noordeinde 10 - Dorpskerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Dorpskerk
Genootschap:	PKN Protestantse Gemeente Kethel te Schiedam
Provincie:	Zuid-Holland
Gemeente:	Schiedam (Kethel)
Plaats:	Schiedam
Adres:	Noordeinde 10
Postcode:	3121KG
Sonneveld index:	03375
Jaar ingebruikname:	14 e
Architect:
Huidige bestemming:	kerk
Monument status:	Rijksmonument 33299

Geschiedenis

Schiedam, voormalig Kethel, Grote- of Jacobus-kerk

Historische dorpskerk met toren.

De gemeente Kethel en Spaland is van oorsprong een zelfstandige gemeente totdat het in 1941 geannexeerd wordt door de gemeente Schiedam. Kethel is nu onderdeel van de wijk Schiedam-Noord. Eertijds bestond het dorp uit twee kernen waarvan die van Kethel de oudste was. Na de stichting van een kerk te Vlaardingen door Willibrord wordt, zoals aangenomen, aan de oever van de Harg een kapel gesticht (1164). Daarvoor in de plaats, echter niet op dezelfde locatie, wordt een stenen kerkje gebouwd (ca. 1525-1550). Deze katholieke kerk gaat in 1578 over in protestantse handen. De eerste predikant wordt beroepen in 1591. Tussen 1625-1629 brandt het gebouw af. De herbouw kan ter hand worden genomen mede dankzij een schenking bij testament van Cornelis Jorisz. Post (ca. fl. 4.000,--, zijn de helft van zijn woning c.a.) en het testament van Trijntje Michielsdr. uit 1618 die een kwart van haar woning legateert.

Vanaf 1798 is het mogelijk dat katholieken aanspraak kunnen maken op teruggave van hun afgenomen bezit. Er wordt onderhandeld maar tot een oplossing komt het niet en in 1801 maakt een nieuwe constitutie een einde aan de onderhandelingen. Pas in 1808 zijn er weer nieuwe mogelijkheden, overigens zonder resultaat. De kerk blijft in protestantse handen ondanks dat deze groep beduidend kleiner is (360/577). In 1929 wordt een grote restauratie uitgevoerd door aannemer Kranenburg uit Zuidland onder leiding van de architecten Snijders en Van der Vlis uit Vlaardingen. Bij de aanbesteding werden 26 inschrijvers genoteerd met een inschrijvingsbedrag tussen fl. 32.000,-- en fl. 17.788,-- (zie onder Afbeeldingen-Publicaties). Het werk omvat het bouwerk te ontdoen van allerlei aanbouwtjes en herstel in oude stijl. Verder moet een nieuwe consistoriekamer worden aangebouwd. Van het oorspronkelijke plan om weer een koor te realiseren moet worden afgezien.

Voor de restauratie van het binnenwerk wordt in 1964 aan architect J. Krüger opdracht verstrekt waarna in 1967 het werk door de Gebr. Mensert ter hand genomen wordt. Bij deze ingreep worden de binnenwanden van pleisterwerk ontdaan, de houten vloeren verwijderd en het interieur hersteld.

2024 - De Protestantse Gemeente Kethel zal vanaf september alleen nog diensten houden in de Dorpskerk. Dat betekent dat De Ark haar functie als kerk verliest. Wat de nieuwe functie van De Ark wordt, is nog niet bekend.

Gebouwomschrijving

Nederlands Hervormde kerk. Mooie, uit baksteen opgetrokken laat-gotische dorpskerk, aantrekkelijk gesitueerd op een verhoogd kerkhof met boombeplanting. Toren: benedendeel omstreeks 1300, klokkenverdieping met spitsboognissen en ingangspartij XVIa. Schip XVI A met oudere noorderzijbeuk (XV B ?), beide thans recht gesloten doch oorspronkelijk voorzien van veelhoekige absiden. Het schip is ingrijpend verbouwd XVII A, uit welke tijd de Toskaanse zuilen dateren, die de beuken scheiden. Houten tongewelven. Goed meubilair: preekstoel (1625), schepenbank (1631), herenbank (XVIII A) en enkele banken (XVII). Gebodenbord, omstreeks 1700; twee koperen lichtkronen (ca. 1700?) witmarmeren epitaaf voor Jacob de Brauw door J.Blommendael 1684; doophek (XVIII A). De Kerk is gerestaureerd 1928-1929. Aan het Noordeinde, naast nr 4/6 twee hardstenen hekpijlers met smeedijzeren hek (XIXa).

Orgel

In de jaren 1884/1885 bouwde de firma E. Leichel een nieuw orgel voor de dorpskerk van Kethel. Het werd in gebruik genomen op 29 november 1885. Het orgel was gekeurd door G.B. van Krieken uit Rotterdam. De firma Standaart plaatste in 1942 een windmotor. In 1965 verbouwde de orgelmaker Van Oosten het instrument. De windvoorziening werd geheel vernieuwd, het pedaal kreeg een eigen windlade met de oude Bourdon van het Hoofdwerk en een nieuwe Octaafbas, op het Hoofdwerk werd een Mixtuur geplaatst en alle bovenwerkstemmen werden vervangen. In 1981 was een nieuwe restauratie noodzakelijk. Deze is uitgevoerd door de firma Slooff onder advies van Willem Hülsmann. De windlade van het Hoofdwerk was erg slecht en werd vernieuwd. Er werd een Cornet aan de dispositie van dit werk toegevoegd. De windlade van het Bovenwerk werd vergroot en er kwam een nieuwe Nasard op. De pedaalmechaniek en -koppel werden vernieuwd, maar de windlade bleef gehandhaafd. Het orgel werd op 17 december 1982 weer in gebruik genomen.