Schoonhoven, Haven 84 - Grote of St. Bartholomeüskerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Grote of St. Bartholomeüskerk
Genootschap:	PKN Hervormde gemeente Schoonhoven
Provincie:	Zuid-Holland
Gemeente:	Krimpenerwaard
Plaats:	Schoonhoven
Adres:	Haven 84
Postcode:	2871CE
Inventarisatienummer:	03420
Jaar ingebruikname:	14e
Architect:
Huidige bestemming:	kerk
Monument status:	Rijksmonument 33472

Geschiedenis

Grote historische kerk met toren.

De kerk werd vermoedelijk in de 13e of 14e eeuw gebouwd aan de Haven. In 1354 werd in elk geval melding gemaakt van een kerk gewijd aan de apostel Bartholomeüs.[1] Het was oorspronkelijk een kruiskerk en werd in 1658 verbouwd, uitgebreid tot hallenkerk, en voorzien van zuilen in de Dorische stijl. Volgens een gedenksteen in de kerk werd de noordkap in 1657 geheel vernieuwd en de gebreken hersteld in 1658. Na de Reformatie in de 16e eeuw werd het een protestantse kerk. De katholieken bouwden later een nieuwe eigen kerk aan de Wal, die ook naar Bartholomeüs werd vernoemd.

(Bron:[1])

Voor de zondagse kerkdiensten is de Grote of Bartholomeuskerk groot genoeg. Voor de doordeweekse gemeenteactiviteiten is 6 oktober 2006 het Protestants kerkelijk centrum de Ark geopend en in gebruik genomen. Het adres is Groene Singel, hoek Kerkweg.

Tevens kliederkerk.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Kerk

Rijksmonument 33472

Nederlands hervormde- of St. Bartholomeüskerk. Gotische kruiskerk, waarvan het hallenkoor vermoedelijk dateert uit het laatste kwart van de 14de eeuw en het schip in de 16de eeuw tot een halleschip werd vergroot. Het schip andermaal verbouwd tussen 1650 en 1658. Wegens verzakking van de toren ingrijpende vernieuwingen in de jaren 1927-1934, waarbij het dwarsschip werd herbouwd en verbreed. Inventaris renaissance-oxaal met snijwerk, midden 16de eeuw, ingericht tot herenbank eind 17de eeuw; gesneden en gepolychromeerde tekst- en gebodenborden 1613 en 1614. Zerken, 17de en 18de eeuw.

opname 19-08-2010 © AvD.

Toren

Rijksmonument 33473

Toren der Nederlands hervormde Kerk. Gotische onderbouw, begonnen midden 15e eeuw; klassicistische bovenbouw 1648-'50. Spits 1747. Klokkenstoel met gelui bestaande uit een klok van Georgius, 1416, diam. 124,5 cm, een klok van T. Both, 1586, diam. 71,2 cm en vier moderne klokken. Mechanisch torenuurwerk, Eijsbouts, 1916.

Orgel

Het orgel is in 1975 gebouwd door de firma Gebr. Van Vulpen (Utrecht). In 2002 wijzigt Van Vulpen de dispositie enigszins en intoneert het orgel opnieuw.

Dispositie

Hoofdwerk (manuaal 2): Quintadeen 16' - Prestant 8' - Roerfluit 8' - Octaaf 4' - Spitsfluit 4' - Quint 2⅔' - Octaaf 2' - Mixtuur 1⅓' 4-6 sterk - Cornet 4' 4 sterk discant (2002) - Trompet 8'.
Rugwerk (manuaal 1): Holpijp 8' - Quintadeen 8' - Prestant 4' - Roerfluit 4' - Nasard 2⅔' - Gemshoorn 2' - Sesquialter 2 sterk - Scherp 1' 3-4 sterk - Dulciaan 16' - Vox humana 8' - Tremulant.
Pedaal: Prestant 16' (C-E in Subbas) - Subbas 16' - Octaaf 8' - Roerquint 5⅓' - Nachthoorn 4' - Mixtuur 2⅔' 6 sterk - Bazuin 16' - Schalmey 4'.
Koppelingen: Hoofdwerk aan Pedaal - Rugwerk aan Pedaal - Rugwerk aan Hoofdwerk.
Tremulant gehele werk (2002).

Mechanische sleepladen. Manuaalomvang: C-f3. Pedaalomvang: C-f1.

In de media

Uit Het Vaderland, 2 Mei 1925.

(Ingezonden.) Geachte Redactie,

Beleefd verzoek ik u een klein plaatsje in uw geacht blad om de openbare aandacht te vestigen op den jammerlijken toestand van het kerkgebouw der Nederlandsch Hervormde Gemeente te Schoonhoven. Dit kerkgebouw is een der oudste kerkgebouwen in ons vaderland. Het toont aan den eenvoudigsten beschouwer de sporen van verwaarloozing, het totaal gemis van eenig vaderlijk toezicht. Men vertelde er mij dezer dagen, dat het dak bedenkelijk lekt. Het schoone beeldhouwwerk wordt hier en daar met schoenen of klompen onder den kerkdienst beschadigd en draagt verschillende bewijzen van grove verwaarloozing. De hellende zuilen bewijzen door nieuwe barsten, dat de bloot op een vlot gebouwde toren nog steeds wankelt. Is er niemand in Schoonhoven, die iets gevoelt van de verwaarloozing van het kerkgebouw en zijn kunstschatten? Ik zocht er tevergeefs het graf met bekende mooie grafzerk van een der voormalige inwoners, om wiens verdienste ons vaderland alleen het zich een plicht moest achten het oude kerkgebouw behoorlijk te onderhouden. Zijn graf en grafzerk liggen bedolven onder opeengestapelde kerkmeubelen of overblijfselen daarvan. Onwillekeurig vraagt men zich af of in dit stadje de laatste honderd jaren de Bestuurshoofden hebben ontbroken. Maar heeft dan nooit eens een van Harer Majesteits Commissarissen het bouwvallig kerkgebouw gezien? Dat verwaarloosde kerkgebouw is een schande voor ons volk! Het is zeer wenschelijk, dat er spoedig eens een commissie gevormd wordt om de restauratie van dit oude kerkgebouw ernstig in studie te nemen. Hierop heb ik de aandacht willen vestigen. Voor de plaatsing mijn dank.

Uw dw dn., W.A. de Groot.

Uit Nieuwe Rotterdamsche Courant, 18 November 1926.

Men schrijft ons: Inzake de uit te voeren restauratiewerken voor de St. Bartholomeüskerk en -toren te Schoonhoven vernemen wij, dat de architect, de heer W. Kromhout, voor deze restauratie een plan had ontworpen. De voor dit werk benoemde restauratiecommissie, welke bestaat uit de leden van het college van B. en W., de heeren Mr. F.L.J.E. Rambonnet, burgemeester, J.G. Niekerk en H.A. Schreuder, wethouders, benevens twee leden der kerkvoogdij, de heeren Hugo Scheer en C. van Willenswaard C.Lzn., hebben samen met den architect over dit plan geconfereerd met de Rijkscommissie voor de Monumentenzorg. Daarbij bleek het plan niet ten volle de sympathie te hebben van de Rijksmonumentenzorg, waarbij als voornaamste bezwaar gevoeld werd, dat in het plan de versteviging van den toren niet als voldoende werd beschouwd. Den heer Kromhout is verzocht, een nieuw plan te ontwerpen, opdat men eens andere mogelijkheden kan zien. De groote moeilijkheid, waarmee men bij het ontwerpen van een plan zit, is om het fraaie heerengestoelte een zeer goede plaats te geven, zoodat het ten volle tot zijn recht zal komen. Het afbreken van het groote orgel is opgedragen aan de firma A. Standaart te Schiedam, welke waarschijnlijk spoedig met dit werk zal beginnen. Het afbreken en opbergen van het kostbare heerengestoelte zal geschieden onder deskundig toezicht van den heer F.A. Tepe, oud-adjunct-directeur der Rijksvak en Kunstnijverheidsschool te Schoonhoven. Deze zal ook toezicht houden, op het opbergen van het mooie oude orgelfront, van het vroeger dienst gedaan hebbende orgel.