Sneek, Leeuwarderkade 18 - Oosterkerk (1955 - 2023)

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Oosterkerk
Genootschap:	PKN Protestantse gemeente Sneek
Provincie:	Friesland
Gemeente:	Súdwest Fryslân
Plaats:	Sneek
Adres:	Leeuwarderkade 18
Postcode:	8603CB
Sonneveld-index:	09598
Jaar ingebruikname:	1955
Architect:	B.W. Plooij
Huidige bestemming:	inbouw woningen
Monument status:	geen

Geschiedenis

Belangrijke wederopbouwkerk met torentje. Gebouwd als Gereformeerde Kerk. Interessante details zijn met name de tien glas-in-loodramen, vijf in de linker en vijf in de rechter zijwand. Renovatie interieur van Pasen tot Pinksteren 2010. Er is een beleidsplan 2006-2010 gemaakt voor de protestantse kerk. De Martinikerk en de Oosterkerk blijven de PKN-kerken. De Zuiderkerk kan gebruikt worden voor bijzondere diensten. De Ned. Hervormde Ichthuskerk is in 2007 gesloten. (56-06)

2017 - De Oosterkerk wordt op termijn gesloten.
2020 - 2022 - Kerk nog in gebruik. Intussen is de Martinikerk in die jaren in uitgebreide restauratie/renovatie.
2022 - Kerk staat te koop
2022 - Ruim een jaar geleden, op 18 mei 2021, heeft de kerkenraad van de PKN in Sneek besloten om de Oosterkerk en de Zuiderkerk te verkopen. Daartoe heeft de kerkenraad de commissie afstoting Oosterkerk en Zuiderkerk ingesteld. Nu, ruim een jaar later, heeft de kerkenraad op advies van deze commissie unaniem besloten om de Oosterkerk te verkopen aan Sijperda beheer bv en de Zuiderkerk te verkopen aan Frisoplan bv.

Levering 1 november 2022.

De glas-in-lood ramen

De 10 gebrandschilderde ramen in de Oosterkerk zijn ontworpen en vervaardigd door glazenier Jan Ooms. Bij de bouw van de Oosterkerk in 1956 kreeg deze glazenier uit Amsterdam de opdracht om de heilsgeschiedenis uit te beelden, voornamelijk aan de hand van de profetieën van Jesaja.

Wie was glazenier Jan Ooms

Jan Ooms is in 1915 in Twello geboren en kwam in aanraking met het glas- in-lood doordat in het dorp een glazeniersbedrijf gevestigd was, waar hij een aantal jaren als vrijwilliger werkte. Daarna werkte hij bij een bedrijf in Winschoten als glaszetter. In 1938 kreeg de toen 23 jarige Jan de kans om in Arnhem een opleiding te volgen aan de Academie voor Kunst en Kunstnij- verheid. Later bezocht hij een tijdje de Rijksacademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam. Inmiddels was de tweede wereldoorlog uitgebroken en dat zal de reden zijn geweest dat hij zijn studie niet helemaal voltooide. In die oorlogsjaren bleef hij geïnteresseerd in het glas-in-lood. Zo kwam hij in contact met Gesèle Waterschoot van der Gracht, een leerlinge van de bekende glazenier Joep Nicolas. Door haar heeft Jan Ooms een grote invloed ondergaan van het werk van Nicolas. Na de oorlog werkte Jan een jaar in Heemstede bij het atelier van Willem Bogtman, een ervaring die eveneens effect op zijn ontwerpen had. Zoals vele kunstenaars ging ook Jan naar Frankrijk om inspiratie op te doen. In 1948 begon hij met een zeer succesvol eigen atelier in Amsterdam. Hij kreeg opdrachten uit het hele land. Hij werkte veel in opdracht van kerken, zo ook in Overdinkel. Maar ook niet-religieuze opdrachten aanvaardde hij, zoals bijvoorbeeld voor de Christelijke Technische School in Aalten.

Hij moet ongetwijfeld in Overdinkel zijn geweest om de locatie te bekijken, want hij was iemand die niets aan het toeval overliet en alles in eigen hand hield. Hij had altijd contact met de opdrachtgever of de architect. Hij wilde de locatie bekijken om te zien welk effect de lichtinval had op zijn ontwerp. Jan Ooms was een vakman die een ontwikkeling doormaakte van figuratief naar abstract. Typerend voor zijn werk zijn de grote ogen van zijn figuren. Bij latere ontwerpen maakte hij bijna vierkante ogen. Aanvankelijk was in zijn ontwerpen de invloed van Joep Nicolas te ontdekken, met gedetailleerde figuratieve gebrandschilderde elementen. Later wordt zijn werk veel soberder en verliezen zijn ontwerpen het gedetailleerde karakter. Zelfs het gebrandschilderde liet hij steeds meer achterwege, waardoor zijn ontwerpen veel transparanter werden. De ramen in de kerk van Overdinkel kunnen gerekend worden tot de beginstijl van Jan Ooms. Dat hij een veelzijdig kunstenaar was blijkt wel uit het feit dat hij naast schilderwerk, aquarelleerwerk en mozaïeken, ook glas-in-beton en glasappliqué maakte. Na 1957 horen we van Jan Ooms niet veel meer. Dat is niet zo verwonderlijk als je weet dat hij in 1957 geëmigreerd is naar Amerika. Daar zette hij de ingeslagen weg voort die hij in Nederland was begonnen. Aan de verspreiding van zijn werk te zien was hij ook in Amerika erg succesvol. Hij overleed op 60 jarige leeftijd in Los Angeles. Het werk van Jan Ooms is op een aantal plaatsen in Nederland nog te bewonderen o.a. in: - Alkmaar, Kapelkerk; - Amsterdam, Koptische Orthodoxe Kerk; - Amsterdam, Nederlandse Christelijke Grafische Bond; Brunssum-Treebeek, Opstandingskerk, Gereformeerde Kerk. (het ontwerp was van dominee Van Dijken*); - Den Dolder, Ernst Sillemhoeve; - Dordrecht, Gymnasium; - Hilversum, Gereformeerde Gemeente; - Overdinkel, Protestantse kerk; - Sneek, Oosterkerk; - Aalten, Christelijke Technische School. De ramen van laatstgenoemde school zijn bewaard gebleven. De school zelf is een paar jaar geleden afgebroken. Bij het napluizen wie de ramen had ontworpen, kwam ik er achter dat niet zo ver hiervandaan, in Overdinkel, ook ramen van Jan Ooms waren. En mocht u in Amerika op zoek willen, dan kunt u in Denver, Florida en Texas terecht.

Job de Gelder (Zelhem)

Bronnen: Glas-in-lood in Nederland 1817-1968, onder redactie van Carine Hoogveld en uitgegeven door SDU. www.pknsneek.nl

Orgel

Het orgel is in 1964 gebouwd door de firma K.B. Blank & Zoon (Utrecht). In 1998 wordt het uitgebreid door de firma Gebr. Reil (Heerde).

(Meer info:Orgeldatabase)

In de media

Uit Reformatorisch Dagblad, 27 april 2010.

De Oosterkerk en de Martinikerk in Sneek staan in de steigers. De restauratie van de eerste kerk moet voor Pinksteren klaar zijn. De oplevering van de gerestaureerde Martinikerk staat gepland in juli. Van de Martinikerk krijgt het exterieur voor drie ton een opknapbeurt. De goten van de kerk worden vervangen en er wordt gevoegd en geschilderd, vertelt kerkrentmeester H. de Jong, die de bouwkundige zaken van de protestantse gemeente Sneek behartigt. Vanaf mei komen de zuidelijke gevel en de toren aan de beurt. De stichting Behoud Kerkelijke Gebouwen in Friesland is nauw betrokken bij deze restauratie, die grotendeels met subsidies wordt betaald. Van de Oosterkerk wordt het interieur voor twee ton aangepakt. De niet-monumentale preekstoel en de ouderlingenbanken verdwijnen en maken plaats voor een moderner meublement. Er komt nieuwe vloerbedekking en er wordt geschilderd. Verder wordt de entree uitgebreid en krijgen de bestrating en het parkeerterrein een opknapbeurt. Alleen de Oosterkerk moet tijdelijk de deuren sluiten. Voor diensten wordt uitgeweken naar de Zuiderkerk en de Martinikerk.

Uit Reformatorisch Dagblad, 28 december 2010.

Na een lange tijd van nauwe samenwerking heeft de kerkenraad van de protestantse gemeente in wording te Sneek besloten een fusie aan te gaan. Het feit wordt op 9 januari in een gezamenlijke dienst in de Grote of Martinikerk gevierd. Ook wordt dan de fusieovereenkomst getekend. Sneek wordt een van de grootste PKN-gemeenten van Friesland; de fusiegemeente gaat 6200 leden tellen. De gemeente heeft drie kerken tot haar beschikking: de wijkkerken zijn de Martinikerk en de Oosterkerk. De Zuiderkerk is bedoeld voor bijzondere diensten. Ook is daar het kerkelijk bureau gevestigd.

Uit Sneekernieuwsblad, d.d. 4 november 2016

De Protestantse Gemeente Sneek kan met 1 kerk toe in plaats van 3 nu. Dat zou de Martinikerk moeten zijn. Om financieel gezond te blijven zou de PKS de Ooster- en Zuiderkerk af moeten stoten. Dit is het advies in een lijvig rapport van KAAder Kerkadvies uitgevoerd in opdracht van de kerkelijke gemeente in Sneek. De ‘Stuurgroep Visie 2020’ van de PGS gaat verder aan de slag met het advies om te streven naar 1 multifunctioneel kerkelijk centrum, het liefst midden in Sneek. Door het afstoten van twee van de drie kerkgebouwen zullen er veel jaarlijkse gebouwenkosten, zoals onderhoud, energie, verzekering, betaalde krachten et cetera, vervallen. Kaader Advies adviseert om de Ooster- en Zuiderkerk af te stoten. De gebouwen zijn, zo is de verwachting, beter verkoopbaar dan de Martinikerk die weliswaar de hoogste verbruiks- en onderhoudskosten heeft maar ook de meeste kans op een exploitatie die positiever wordt. Daarnaast zal De Martinikerk naar verwachting moeilijk worden verkocht gezien de rijksmonumentale status van zowel opstallen als interieur. De Martinikerk heeft volgens het rapport de minste mogelijkheden voor herbestemming en geeft de laagst verwachte verkoopopbrengst De wensen/eisen van de PGS voor inpassing van de (eigen)activiteiten conform het programma van eisen, kunnen bouwkundig in de Martinikerk worden gerealiseerd, zonder dat de gebouwstructuur en functionaliteit wordt verstoord. De Martinikerk biedt ruimtelijk nog flexibiliteit richting toekomst. Door de verwachte verkoopopbrengst van de Ooster- en Zuiderkerk kan de aanpassing van de iconische Martinikerk (grotendeels) worden bekostigd.

De Stuurgroep Visie 2020 gaat de kerkgemeenteleden dinsdagavond bij praten over de inhoud van het rapport Kerkgebouwen Sneek.