Veghel, Deken van Miertstraat 1 - Synagoge (1866 - 1945)
Uit Reliwiki
| Algemene gegevens | |
|---|---|
| Naam object: | Synagoge |
| Genootschap: | Israëlitisch |
| Provincie: | Noord-Brabant |
| Gemeente: | Meierijstad |
| Plaats: | Veghel |
| Adres: | Deken van Miertstraat 1 |
| Postcode: | 5461JN |
| Inventarisatienummer: | |
| Jaar ingebruikname: | 1866 |
| Architect: | |
| Huidige bestemming: | cultureel centrum |
| Monument status: | Gemeentelijk monument |
Geschiedenis
Interessant gebouw zonder toren in neogotische vormen. Buiten gebruik in 1949. Tijdelijk woning, met nieuwe gevel.
Na de Tweede Wereldoorlog is de Joodse gemeente opgeheven en bij die van Oss gevoegd. Vanaf 1949 was de oude Veghelse synagoge een woonhuis. Onlangs (wanneer?) is de voorgevel teruggebracht in oorspronkelijke (neogotische) staat. En de synagoge is geen woonhuis meer, maar heeft een culturele bestemming gekregen.
Vanaf 1832 had de gemeente een eigen synagoge aan de Achterdijk, de huidige Deken van Miertstraat. In 1866 werd het gebouw met behulp van een subsidie van de dorpsraad gerestaureerd. Ook in 1930 en in 1938 is de synagoge gerenoveerd. In 1886, toen het ledental van de gemeente op zijn hoogste punt was, werd aan het Bolkenplein een school gebouwd. Aan hetzelfde plein lag de vleeshal. De godsdienstonderwijzer was eveneens voorzanger en ritueel slachter. Het kerkbestuur bestond uit drie leden, die ook toezicht hielden op het onderwijs. Daarnaast was er een penningmeester voor het Heilige Land. De joodse gemeenten van Veghel, Sint Oedenrode en Uden begroeven hun doden op de joodse begraafplaats in Schijndel. In Veghel bestonden een begrafenisgenootschap, een genootschap voor het onderhoud van de synagoge en een afdeling van de Vereniging Algemeen Israëlitisch Verbond. Gedurende de Duitse bezetting werd ongeveer de helft van de joodse inwoners van Veghel gedeporteerd en vermoord. De overigen wisten naar het buitenland te ontkomen of zijn ondergedoken. Een Veghelse onderduikorganisatie zorgde ervoor dat in de plaats en de omgeving een twintigtal joodse kinderen kon onderduiken.
De Torarollen en de rituele voorwerpen werden voor een deel overgebracht naar Amsterdam, het overige deel werd geroofd door de Duitsers. Een aantal zilveren voorwerpen bleef behouden doordat ze in een tuin waren begraven. Van de dertien joodse gezinnen keerden na de oorlog drie joden terug naar Veghel. In 1947 werd de joodse gemeente Veghel opgeheven en bij die van Oss gevoegd. (Bron: Joods Historisch Museum)
MIP omschrijving
- Bouwperiode: 1866
- Gevels en materialen: Imitatie handvormbaksteen, geblokte hoekpilasters. zijgevel nog oorspronkelijk: gecementeerd met herdenkingssteen:"de eerste steen gelegd door S. Monnickendam P.H. de Jong, 20 october 1865" en davidster in steen op de binnenplaats.
- Vensters en deuren: Voordeur met omlijsting en zesruits openslaande vensters. Oculus.
- Dak en bedekking: Zadeldak, verbeterde Hollandse pan. Dakkapel. Gootlijst op klossen.
- Bijgebouwen: Gemetselde pijlers met hardstenen bekroning waartussen moderne poort naar zijplaatsje.
- Bijzonderheden: Oud-woning van de koster.
Externe links
Afbeeldingen
Foto:Wikimedia/Ekki01
