Vierlingsbeek, Spoorstraat 17 - Koningskerkje
Uit Reliwiki
| Algemene gegevens | |
|---|---|
| Naam kerk: | Koningskerkje met kerkhof |
| Genootschap: | Kerkcentrum |
| Provincie: | Noord-Brabant |
| Gemeente: | Boxmeer |
| Plaats: | Vierlingsbeek |
| Adres: | Spoorstraat 17 |
| Postcode: | 5821BB |
| Inventarisatienummer: | 08494 |
| Jaar ingebruikname: | 1843 |
| Architect: | |
| Huidige bestemming: | kerk |
| Monument status: | Rijksmonument 518582 |
Geschiedenis
Het Koningskerkje werd in 1843 gebouwd als Hervormde Kerk.
Sinds 1997 is het kerkje ook in gebruik voor culturele activiteiten, als trouwlocatie en voor het registreren van partnerschappen.
De geschiedenis van het Koningskerkje begint in 1611. In dat jaar kreeg de Vierlingsbeekse gemeenschap te maken met haar eerste protestant: Hermanus Beventrupfel. Beventrupfel probeerde gedurende 9 jaar zieltjes te winnen. Na zijn vertrek bleef het echter 30 jaar rustig in Vierlingsbeek, totdat in 1648 dominee Petrus Teschenmäcker de Rooms-Katholieke Laurentiuskerk in bezit nam. De Laurentiuskerk bleef tot 1800 in Hervormde handen, toen de protestante gemeente de kerk weer terug moest geven aan de rooms-katholieken. De protestantse gemeente onder leiding van dominee Stephanus Hanewinkel besloot in 1804 een nieuw kerkgebouw te laten bouwen.
Na een aantal jaren bleek het kerkje te klein te zijn en het dak bevond zich in een armzalige staat. Dominee Hanewinkel ging op audiëntie bij koning Lodewijk Napoleon en kreeg toestemming om een nieuwe kerk te bouwen. In 1811 werd het nieuwe kerkgebouw ingewijd. Om geld te besparen was dit kerkje tegen een huis aangebouwd, maar dit leidde al snel tot scheuren in het plafond en het huisje kon het kerkdak ook niet dragen. In 1838 stortte het dak zelfs gedeeltelijk in.
In 1841 later bezocht Koning Willem II Vierlingsbeek. Door dominee van Bronckhorst werd hij op de hoogte gesteld van de bouwvallige staat van de kerk. De situatie werd door een commissie onderzocht. Volgens de commissie had de katholieke aannemer (bewust) slecht werk geleverd. Datzelfde jaar nog werd besloten dat het kerkgebouw voorzichtig afgebroken mocht worden en er een nieuwe kerk mocht worden gebouwd. Zowel de koning als de Algemene Synode van de Nederlandse Hervormde kerk gaven elk 3000 gulden. De protestantse aannemer Van Dullem uit Heusden mocht de kerk bouwen. Op 8 oktober 1844 werd het kerkje, het zesde gebouw sinds 1648, ingewijd. Dit gebouw staat nog altijd in het centrum van Vierlingsbeek.
- (Bron:Website Koningskerkje)
Monumentomschrijving Rijksdienst
Op de plaats van de z.g. Napoleonskerk. Aan de zuidelijke zijde van de Spoorstraat, in de kom van Vierlingsbeek, staat de HERVORMDE KERK, uit 1843. Het in ambachtelijk-traditionele stijl met neo-classicistische elementen opgetrokken kerkgebouw ligt enigszins terug in de rooilijn en wordt omgeven door een buiten de bescherming vallende begraafplaats.
Omschrijving
De Hervormde kerk heeft een rechthoekige plattegrond met aan de zuidelijke zijde een driezijdige sluiting. De kerk telt drie traveeen. Het eenlaags kerkgebouw wordt gedekt door een samengesteld zadeldak, gedekt met lei in Maasdekking. Tegen de noordelijke gevel staat op de nok van het dak een zeskantige open dakruiter met rondboogfries en ingesnoerd spitsje.
De handvorm bakstenen gevels zijn voorzien van een bepleisterde plint en worden afgesloten door een geprofileerde houten gootlijst op bakstenen profiellijst. De noordelijke straatgevel, op de hoeken voorzien van lisenen, is hoog opgetrokken, zwenkt ter hoogte van het dak in en wordt daar bekroond door een eenvoudig gepleisterd fronton. Deze gevel is symmetrisch van opzet en telt één vensteras: boven de vleugelpaneeldeur met pilasteromlijsting op hardstenen sokkel en een kroonlijst, is een spitsboogvenster met hardstenen dorpel en afzaten, voorzien van een ijzeren vorktracering. In de topgevel een kleine elliptische oculus. In de eveneens in handvorm baksteen opgetrokken zijgevels worden de traveeën gescheiden door lisenen. In elke travee een venster met vorktracering als in de noordelijke gevel. De zuidelijke driezijdige sluiting, eveneens geleed door lisenen, is geheel blind uitgevoerd.
Parallel aan de zuidgevel van de Nederlands Hervormde kerk of "Koningskerkje", staat langs de Willem I straat, een borsthoge, rechte bakstenen muur, geleed met beertjes ter afscheiding van het kerkhof.
In het interieur aan de noordelijke zijde een orgeltribune.
Waardering
Het object is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een geestelijke ontwikkeling, namelijk de bescheiden rol van het protestantisme in Noord-Brabant in de vroege negentiende eeuw, het is tevens van belang als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van de kleine hervormde zaalkerk. Het heeft architectuurhistorische waarde als voorbeeld van de menging van traditionele en neo-classicistische vormen bij de door Waterstaat gecontroleerde kerkbouw op het platteland. Het is van bijzondere betekenis voor het aanzien van het dorp.
MIP omschrijving (MIP nummer: BP116-000626)
- Bouwperiode: 1843
- Gevels en materialen: Handvorm bakstenen gevels, uitgemetselde steunberen met afzaten met leibedekking. Gevel hoger opgetrokken dan dak: pediment.
- Vensters en deuren: Lancetvensers, houten vorktraceringen. Kathedraalglas.
- Dak en bedekking: Zadeldak, lei in maasdekking. Zeskantige dakruiter met weerhaan.
- Groen: kerkhof, treurberk.
- Bijzonderheden: Zaalkerkje, drie traveeen, driezijdige sluiting.
Externe links
Afbeelding
foto. Ds.H.J.Douwes, Amsterdam.
Bron:Wikimedia/RCE (1964)
Bron:Wikimedia/Chrisevers (2007)
