Vught, Heuvel 2 - Petrus (1884 - 2005)

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Petrus
Genootschap:	Rooms Katholieke Kerk
Provincie:	Noord-Brabant
Gemeente:	Vught
Plaats:	Vught
Adres:	Heuvel 2
Postcode:	5261EE
Sonneveld-index:	08522
Jaar ingebruikname:	1884
Architect:	Weber, C.E.M.H.A.F.
Huidige bestemming:	museum en bibliotheek
Monument status:	Rijksmonument 521327

Geschiedenis

Buitengewoon monumentale, kolossale, hoge kerk met kruisingtoren. Eerste kerk, binnen een serie van indrukwekkende neo-romanogotische kerken, naar ontwerp van architect C. Weber (hierna van Weber ook vergelijkbare kerken in Geldrop, Uden, Lierop, Raamsdonk en Zevenbergschenhoek).

Diverse uitbreidingen:

2 achthoekige zijkapellen, jaren 1950, links en rechts naast voorgevel;
2 moderne ingangspartijen, jaren 1960, aan weerszijden van voorgevel.

De R.K. Sint Petruskerk (1884, C. Weber) is 24 februari 2005 gesloten. Het gebouw was in zo'n slechte staat, dat gebruik ervan niet meer verantwoord was. Een restauratie zou vier miljoen euro gaan kosten. De kerk werd slecht, zo slecht zelfs dat ze op 24 februari 2005 in verband met vallend gesteente is gesloten. Er is daarna heel wat gesproken. Slopen? Restaureren? Een nieuwe bestemming geven? Er is (?) gerestaureerd en in het gebouw zijn nu (?) ondergebracht de Meierijse Instellingen voor Kunsteducatie (MIK) en de plaatselijke bibliotheek. En misschien komt er nog meer bij dat past binnen de multiculturele accommodatie die de kerk nu is geworden. December 2009 zijn delen van het interieur verwijderd en door de hulporganisatie Kerk in Nood verhuisd naar het bisdom Lemberg in de Oekraïne. De kerk wordt een cultureel centrum en een museum. Najaar 2011 is uiteindelijk besloten, dat dit markante kerkgebouw voor Vught behouden moet, en zal, blijven. Daarna is, zonder dat de definitieve invulling van het gebouw rond is, begonnen met een noodzakelijke restauratie. In het hele jaar 2012 stond deze voormalige kerk vrijwel geheel in de steigers.

Orgel

De firma Jos Vermeulen uit Alkmaar bouwde in 1949/1950 een nieuw orgel voor de Sint Petruskerk in Vught. Het instrument is op 21 januari 1951 ingewijd met een improvisatie door dhr. A.H.M.R. Suurs, organist van de parochie, en een concert door Hub. Houët, organist van de Catharinakerk in Eindhoven. Adviseur bij de bouw was rector J. Vinkenburg namens de KKOR. In 1964 voerde Vermeulen een revisie uit onder advies van Hub. Houët. Rond kerst 1983 brak er een smeulende brand uit in de kerk, waardoor het hele gebouw roetschade opliep. Het orgel is hierna gereviseerd door Pels & Van Leeuwen. De huidige dispositie wijkt af van de oorspronkelijke: op het derde klavier is de Salicionaal vervangen door een Spitsfluit 8', de Tolkaan door een Prestant 4' en de Woudfluit door een Nachthoorn 2'. Waarschijnlijk zijn deze wijzigingen al voor 1984 uitgevoerd. Op 28 april 1984 kon het orgel weer in gebruik worden genomen. Het kerkgebouw is in 2005 gesloten vanwege vallend gesteente. Na enkele jaren leegstand en onzekerheid over de toekomst van het gebouw is het in de jaren 2011-2013 gerestaureerd. In 2016 is gestart met de bouw van een multifunctioneel centrum met bibliotheek in de kerk. Het orgel is blijven staan. De rest van het meubilair is verhuisd naar een kerk in de stad Lviv in Oekraïne. Maar na 2016 is het orgel uiteindelijk toch afgebroken. Alleen de speeltafel is blijven staan, en van een aantal frontpijpen is een soort namaakfront gemaakt dat tegen de achterwand is geplaatst.

(Bron:Orgeldatabase)

Monumentomschrijving Rijksdienst

De ROOMS-KATHOLIEKE KERK St. Petrus is gelegen in het centrum van Vught aan de Heuvel. De kerk werd tussen 1881 en 1884 gebouwd ter vervanging van een voorganger die zijn oorsprong vond in de veertiende eeuw, de zogenaamde 'strooien' kerk. Het ontwerp van de kerk met elementen van de Neo-Romaanse stijl en de Rijnlandse gotiek, is van de hand van architect C. Weber, de bouwpastoor was J. Lips. De kerk werd oorspronkelijk als centraalbouw met een grote octogonale vieringskoepel ontworpen. Na de instorting van het noordtransept in 1882 werd het gebouw echter volgens een vereenvoudigd ontwerp uitgevoerd. De transeptarmen werden minder breed en de stenen vieringkoepel werd vervangen door een kleinere houten toren. De muurschilderingen in het interieur van de kerk zijn van de hand van de Vughtse schilder C. Grips. Aan de westelijke facade van de kerk werden in de jaren '30 twee kapellen toegevoegd. In de jaren '60 werd de kerk door middel van een eenlaags aanbouw met de pastorie verbonden.

Omschrijving

De kruiskoepelkerk heeft een driebeukig schip van drie traveeen, een koor van drie traveeen en transeptarmen van een travee. Koor en transept hebben een klaverbladvormige sluitingen, boven de viering een houten octogonale lantaarn. De transeptarmen hebben op beide hoeken ronde torentjes. De muren zijn opgetrokken in baksteen in kruisverband met natuurstenen elementen. De kerk heeft een zadeldak gedekt met leien.

De opstand van het exterieur is driedelig. De lage zijbeuken hebben roosvensters en worden aan de bovenzijde afgesloten door rondboogfriezen. Hierboven is de muur voorzien van nissen, gevuld met twee rondboognissen met daarboven een rozet. Deze nissen worden binnen een rondboog gevat. Hierboven de lichtbeuk, waarin tweedelige rondboogvensters met daarboven een rond venster. Boven de lichtbeuk een spitsboogfries. De traveeen aan weerszijden van de transeptarmen worden geschraagd door steunberen met luchtbogen boven het lessenaarsdak van de zijbeuken. De transeptarmen hebben cylindervormige absiden met een klaverbladvormige omgang en galerij, waarboven een lichtlantaarn. De lagere koorabsis heeft roosvensters met daaronder kleine rondboogvensters en wordt eveneens omsloten door een klaverbladvormige omgang. Aan weerszijden van het koor nevenruimten (links de sakristie) met platte daken. De eindgevels van schip, koor en transeptarmen hebben driehoekige topgevels met rondboognissen, bekroond met kruisen. De westgevel heeft een portaal, waarvan het boogveld oorspronkelijk van sculptuur was voorzien. Hierboven twee lancetvormige vensters met daarboven een roosvenster. De achthoekige lantaarnkoepel boven de viering heeft vensters met rozetramen en topgevels. Hierboven een smallere toren met tripletopeningen en een achtzijdige spits met kruis.

Inwendig heeft de kerk dezelfde driedelige opstand: middenschip en zijbeuken worden gescheiden door een arcade met samengestelde pijlers waarop rondbogen rusten. Hierboven tweedelige blindnissen en een lichtbeuk met tweedelige ramen. Het muurwerk bestaat uit baksteen -deels overgeschilderd- en gepleisterde vlakken. Middenschip en zijbeuken hebben bakstenen kruisribgewelven, boven de viering de houten koepel op pendentieven. De transeptarmen bestaan uit een halve cilinder omgeven door zijbeuken en galerijen, die met rondbogen geopend zijn. De lichtbeuk van de transeptarmen gaat grotendeels schuil achter een triomfboog. Het koor heeft eveneens een opzet met omgang en galerij, die met rondbogen geopend zijn. De lichtbeuk heeft hier rozetramen. Boven de ingang van de kerk een houten orgeltribune. De blindnissen in het schip en koor werden tussen 1892 en 1902 door de schilder Charles Grips van muurschilderingen (op doek), voorstellende de kruiswegstaties en de vijftien geheimen van de rozenkrans, voorzien. Oorspronkelijk waren ook op het muurvlak hierboven schilderingen aangebracht, deze zijn echter in de jaren '50 verwijderd.

Verder zijn in het interieur onder meer te vinden: een Jozefaltaar naar ontwerp van Weber uit c. 1884, uitgevoerd door De Kort uit Vught; reliefs op de preekstoel en de evangeliestoel van de Kort (c. 1887), 16 gipsen reliefmedaillons van J. Ceelen uit Roermond; glas-in-loodramen uit de bouwtijd in de kooromgang (naar ontwerp van Weber) en glas-in-loodramen in de Jozefkapel uit 1920-1930. In het koor twee schilderijen (kopieën naar Rubens en van Tulden) van de hand van Charles Grips.

Waardering

De kerk is van algemeen belang en bezit cultuurhistorische waarde als uitdrukking van een geestelijke ontwikkeling. Het object bezit architectuurhistorische waarde vanwege de bijzondere betekenis van de kerk binnen het oeuvre van de architect C. Weber, als illustratie van de overgang binnen diens werk van op de vroege Gotiek gebaseerde kerken naar de op de Rijnlandse Romaanse stijl geinspireerde kruiskoepelkerken. De kerk heeft ensemblewaarden vanwege de betekenis voor het aanzien van de dorpskernvan Vught. Het object is tenslotte van belang vanwege de grote mate van gaafheid van interieur en exterieur.

Herbestemming

De Petruskerk in Vught wordt in 2005 uit veiligheidsoverwegingen aan de eredienst onttrokken. De Edith Stein Parochie kan het onderhoud niet meer bekostigen. De bouwkundige staat is ronduit slecht. De kerk staat jarenlang leeg en een herbestemming tot cultureel centrum komt niet van de grond. Maar ook voor sloop komen de handen niet opeen. Zeven Vughtenaren komen uiteindelijk met een plan en betrekken daarbij de Vughtse bevolking én ondernemers. (Bron:Kennisbank Herbestemming)

Uit de media

Omroep Brabant, 23 december 2010

VUGHT - Het bisdom in Den Bosch wil de Petruskerk in het centrum van Vught slopen. Dat heeft ze de gemeente laten weten. De kerk wordt al jaren niet meer gebruikt voor katholieke diensten. Van begin af aan was het bisdom voor sloop. Dat was tegen het zere been van veel mensen in Vught. Zij kwamen toen in actie, onder andere in de stichting Behoud Petruskerk. In de loop der jaren werden er plannen ontwikkeld voor een herbestemming van het gezichtsbepalende monument dat al 120 jaar oud is. Zo zouden de bibliotheek en een kunstinstelling erin komen. Vanwege de kosten sneuvelde dat plan onlangs in de gemeenteraad. Omdat er geen concrete plannen meer zijn, wil het bisdom de kerk laten slopen en de grond verkopen.

Uit Reformatorisch Dagblad, 28 december 2010.

Het bisdom van ’s-Hertogenbosch wil dat de Petruskerk in Vught niet meer gerestaureerd wordt nu het plan voor herbestemming van het gebied rond de kerk niet doorgaat, meldde het Brabants Dagblad recent. Het bisdom heeft het college van Vught gevraagd de monumentale status van de Petruskerk te laten vervallen, om zo sloop mogelijk te maken. Gemeenteraad en college willen de Petruskerk graag behouden. Er is al 2 miljoen euro gereserveerd voor het behoud van de kerk. De Stichting Behoud Petruskerk ziet mogelijkheden voor een maatschappelijke bestemming van de kerk, maar daarvoor is toestemming van het bisdom nodig.

Uit Binnenlands Bestuur , d.d. 22 december 2014

De monumentale Petruskerk in het hart van Vught wordt niet gesloopt maar museum en bibliotheek. Een bewonersinitiatief om vier nevengebouwen van de kerk commercieel te verhuren, bleek de uiteindelijke succesfactor. De verwachte huuropbrengst bedraagt jaarlijks ruim twee ton, zonder dat de door het kerkbestuur geëiste ‘maatschappelijke functie’ zelf gevaar loopt. De nieuw opgerichte vennootschap DePetrus hoeft het uit 1881 stammende kerkgebouw en de omliggende grond niet te kopen. Zij krijgt die van het kerkbestuur voor vijftig jaar in pacht. Dat maakt exploitatie eenvoudiger. De monumentale Petruskerk werd in 2005 aan de eredienst onttrokken. ‘Het bisdom Den Bosch, waar Vught onder valt, had slechte ervaringen met een andere leegstaande kerk die tot een soort partycentrum was omgebouwd’, zegt de Vughtse wethouder Wilbert Seuren (openbare ruimte, D66). ‘Het stelde zich op het standpunt: geen kerkelijke functie voor de Petrus, dan ook geen gebouw meer.’ Sloop dreigde. Een ambitieus plan van een woningcorporatie om in de kerk niet alleen een museum en een kerk maar ook de plaatselijke muziekschool onder te brengen, strandde voortijdig. ‘Het financiële plaatje was te riskant’, zegt Seuren. ‘Het kwam erop neer dat wij als gemeente al ons vastgoed dienden te verkopen en de opbrengst in de kerk moesten steken. En dan maar hopen dat het aanvullende subsidieverzoek van jaarlijks 80.000 euro genoeg zou zijn.’ Door het schrappen van het plan dreigde Vught een door de provincie Noord-Brabant ter beschikking gestelde renovatiesubsidie van 2 miljoen euro mis te lopen. Gelukkig, zegt Seuren, ging de provincie soepel met de harde renovatie-deadlines om. Dat gaf het bewonersinitiatief onder leiding van enkele lokale ondernemers de kans hun nieuwe plan uit te werken. Afgelopen voorjaar dreigde de herbestemming van de Petruskerk alsnog mis te lopen, toen de bibliotheek zich ter elfder ure terugtrok. Ze vreesde de exploitatie in de kerk niet rond te krijgen. Seuren: ‘Om de boel op scherp te zetten hebben we als college gezegd: misschien moeten we met een andere bibliotheek in zee. Het dreigde in juridische sferen terecht te komen. Toen heb ik voorgesteld om iemand van buiten aan te trekken om alle posities te verkennen. Die persoon heeft een paar goeie gesprekken gevoerd en de kansen in kaart gebracht. Nu gáát iedereen er weer voor.’

MIP omschrijving

Naam monument: St. Petrus
Bouwstijl: Neo-Romaans
Bouwperiode: 1884
Gevels en materialen: Baksteen. R.K.Kerk St. Petrus, driebeukige kruiskoepelkerk. Rijzige baksteenbouwin neoromaanse vormen, geinspireerd op de Rijnlandse overgangsstijl.
Vensters en deuren: Rondboogramen met glas-in-lood.
Dak en bedekking: Zadeldak gedekt met leien.
Omschrijving: De achtzijdige koepel na instorting in hout uitgevoerd. Transept en koor metrespectievelijk klaverbladvormige en halfronde sluitingen. Inwendig een boeiende ruimtewerking door de absiden met omgang en galerij. Gebouwd op de plaats van de vroegere pastorie uit de 18e eeuw. In 1935 uitgebreid met twee veelhoekige kapellen en in ca. 1960 van nieuwe portalen voorzien. Eerste kerk waarbij Weber romaanse vormen en een vieringskoepel combineerde.