Westbroek, Kerkdijk 12 - Hervormde Kerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Hervormde Kerk
Genootschap:	PKN Hervormde gemeente Westbroek
Provincie:	Utrecht
Gemeente:	De Bilt
Plaats:	Westbroek
Adres:	Kerkdijk 12
Postcode:	3615BE
Inventarisatienummer:	04507
Jaar ingebruikname:	1481
Architect:
Huidige bestemming:	kerk
Monument status:	Rijksmonument 26509

Geschiedenis

Historische dorpskerk met toren. Later toren gewijzigd. Deze toren kan worden gerekend tot de "Domfamilie".

Monumentomschrijving Rijksdienst

Hervormde Kerk. Laatgotisch gebouw; toren uit tweede helft 15de eeuw; driebeukig schip uit dezelfde tijd en een later koor begin 16de eeuw; N. zijde klein kapelletje. In koor graftombe van de Utrechtse wijbisschop Boudewijn van Sterkenburg 1366. Belangrijke muurschilderingen, o.a. de legende van de drie levenden en de drie doden. Ingewandenmonument voor Willem van Rennenberg (1470-1546). Tweeklaviers orgel, in 1879 gemaakt door P. Flaes voor de hervormde kerk te Zaandijk. In 1974 overgeplaatst naar Westbroek. Klokkenstoel met klok van G. Koster, 1611, diam. 116 cm.

In de media

uit Reformatorisch Dagblad, d.d. 20 april 2020

Ook niet-gemeenteleden dokten mee voor de restauratie van de hervormde kerk in Westbroek. „De inwoners van Westbroek beschouwen onze kerk echt als een dorpsmonument. De kerk is van het hele dorp.”

De grootoorvleermuis is dit voorjaar nog niet gesignaleerd. Omdat de kerk in Westbroek wel een nestelplek voor de beschermde diersoort kan zijn, gelden er natuurbeschermingsregels. De restauratie van de kerk kan daardoor nog niet worden afgerond.

Vorig jaar moest door de vleermuis het herstelwerk ook al later dan gepland worden opgepakt. „Een dak vernieuwen doe je normaal gesproken niet in een periode van regen en wind. Voor ons zat er echter niets anders op”, zegt kerkrentmeester Arie de Bree. „Daardoor waren er dagen dat er niet op het dak gewerkt kon worden. Dat heeft wel tot meerkosten geleid.”

In 2000 is het kerkdak aan de zuidzijde opgeknapt. De afgelopen maanden werd de noordzijde aangepakt. Er zijn nieuwe leien gelegd en het dakbeschot is waar nodig vernieuwd. De behandeling van de dakconstructie tegen boktor en houtworm, die nu zou volgen, is door de grootoorvleermuis uitgesteld. Het orgel, dat daarom nog met plastic is ingepakt, krijgt ook een grote onderhoudsbeurt. Het interieur wordt opnieuw beschilderd.

De restauratie van het dak kost circa 250.000 euro. De kerkrentmeesters kregen daarvoor niet alleen financiële steun van gemeenteleden. Elbert Hennipman, lid van de commissie van beheer: „De inwoners van Westbroek beschouwen onze kerk echt als een dorpsmonument. Zo is de verlichting die de toren ’s winters in de schijnwerpers zet, enkele jaren geleden door de plaatselijke Oranjevereniging geschonken. Met de fondswerving voor de restauratie merkten we dat draagvlak opnieuw op in het dorp. Ook Westbroekers die niets met onze gemeente hebben, dragen bij.”

Rijksmonument

De laatgotische zaalkerk is gebouwd in de late vijftiende eeuw. Westbroek werd in 1477 een aparte parochie. Tot die tijd behoorde het dorp tot de Sint Jacobiparochie in Utrecht. De eerste fase van de kerkbouw kwam gereed in 1481. De toren, mogelijk een verdedigbare woontoren, stond er toen al. De huidige spits is van 1753.

De kerk is een rijksmonument. Bezienswaardig zijn de muurschilderingen in twee kleine kapellen links en rechts van de toren en het orgel. Die kwamen bij een eerdere restauratie tevoorschijn en dateren waarschijnlijk uit het begin van de zestiende eeuw. De schilderingen verbeelden onder meer het laatste oordeel en zes heiligen die de bewoners van het platteland moesten bijstaan bij voorkomende problemen en in moeilijke tijden. Dat waren Apollonia (tegen tandpijn), Werenfridus, Laurens, Engelmundus en Euphrosyna (bij bevallingen) en Brigida (beschermster van het rundvee).

Ingewanden

Bijzonder is een stenen gedenkbord uit 1545 dat eraan herinnert dat in de kerk de ingewanden begraven liggen van vrijgraaf Willem van Rennenberg, die Slot Zuylen weer liet opbouwen. Zijn lichaam werd in het klooster in Oostbroek (bij De Bilt) bijgezet, zijn hart in de slotkapel van Zuylen. Westbroek was eerder een ambachtsheerlijkheid van de heren van Zuilen.

Een rouwbord vermeldt het overlijden in 1672 van een lid van de aanzienlijke familie Livendal (of Lievendaal), met daarop verschillende familiewapens. Twee koperen kronen in de kerk dateren uit de zeventiende eeuw, net als de preekstoel. In de hal, het voormalige koor, staat de oude gerechtskast van Westbroek uit 1764. Daarin werden eerder de documenten van de rechtspraak in het dorp bewaard.

Sinds 2015 is aan de naam van de gemeente toegevoegd: en omstreken. Het verzorgingsgebied van de hervormde gemeente van Maartensdijk werd toen overgedragen aan de zorgen van de Westbroekse kerkenraad. De kerkdiensten hebben daardoor een regionale functie. Ze worden ook bijgewoond door hervormden uit Maartensdijk, Hollandse Rading en Groenekan.