Wieringerwaard, Trambaan 1 - Witte Kerkje
Uit Reliwiki
| Algemene gegevens | |
|---|---|
| Naam object: | Witte Kerkje |
| Genootschap: | PKN Ned. Hervormd |
| Provincie: | Noord-Holland |
| Gemeente: | Hollands Kroon |
| Plaats: | Wieringerwaard |
| Adres: | Trambaan 1 |
| Postcode: | 1766HG |
| Sonneveld-index: | 19651 |
| Jaar ingebruikname: | |
| Architect: | |
| Huidige bestemming: | Hervormde Gemeente Wieringerwaard / Aula |
| Monument status: | Rijksmonument 512097 |
Geschiedenis
Kleine zaalkerk met toren in neostijl.
De Hervormde Kerk, in de wandeling het Witte Kerkje genoemd, is aan de Trambaan 1 gebouwd in 1865. Tot 1943 was dit de enige kerk in Wieringerwaard. De kerk had geen naam.
In 1943 was er een groep van landarbeiders en arbeiders van de melkfabriek die de prediking in het Witte Kerkje te vrijzinnig vond. Zij stichtten in 1943 de orthodox Hervormde gemeente Pniël. Vanaf 1953 werden in een houten gebouw op het emplacement van de voormalige stoomtram Schagen-Van Ewijcksluis aan de Zuid Zijperweg 36a kerkdiensten gehouden.
Ondertussen kwamen er in het Witte Kerkje steeds minder kerkgangers. In de loop van 1989 stopten de kerkdiensten in het Witte Kerkje.
Het kerkje werd eigendom van de Vrienden Rondom het Witte Kerkje. De gemeente Pniël zag er wel wat in. Zij huurden het Witte Kerkje en houden er vanaf 3 december 1989 hun kerkdiensten. En hun voormalige gebouw werd verenigingsgebouw.
Per 31 januari 2016 is de gemeente Pniël geen vereniging meer, maar een zelfstandige gemeente binnen de PKN: de Hervormde Gemeente Wieringerwaard.
Monumentomschrijving Rijksdienst
Nederlands Hervormde KERK, daterend uit 1865, gesitueerd aan de noordzijde van de Noordzijperweg in het dorp Wieringerwaard. De kerk ligt op een terp en is opgetrokken in een sobere eclectische bouwtrant. De entree-uitbouw aan de westelijke kopgevel is vermoedelijk van later datum dan 1865. De 17de-eeuwse zerken in de kerkvloer van het interieur zijn afkomstig uit een afgebrande houten kerk, de voorganger van deze kerk. De ruimte in de kerk waar de liturgie plaatsvindt is bij de restauratie in 1991 iets verkleind ten behoeve van andere functies, zoals aula en toiletruimte.
Omschrijving
Op rechthoekig grondplan gebouwde zaalkerk, met een diepte van zes traveeën en een hoogte van één bouwlaag onder een met zwarte Hollandse pannen gedekt zadeldak. Het dak ligt verzonken tussen de kopgevels. De noklijn loopt evenwijdig aan de Noordzijperweg. De oorspronkelijke kapconstructie en het houten spits tongewelf met trekstangen zijn nog intact. Op het westelijke einde van de nok is een houten klokkentoren geplaatst, die aan vier zijden is voorzien van een wijzerplaat en twee galmgaten. De klokkentoren wordt bekroond door een ingesnoerde met leien gedekte torenspits en een vergulde windhaan.
Het kerkgebouw is opgetrokken in gepleisterde baksteen boven een uitgemetselde plint. De plint is donker gepleisterd. Op diverse plaatsen in het muurwerk van de kopgevels zijn de schieters van ankers zichtbaar. Tenzij anders vermeld, zijn de metalen rondboogvensters okerkleurig geschilderd.
De voorgevel, de westelijke kopgevel, heeft een blokvormige gepleisterde uitbouw waarin zich de entree bevindt. In de westzijde van deze uitbouw bevindt zich een rechthoekige houten deur met daarboven een metalen rondboogvenster met meerruits-roedenverdeling, in de zuidgevel van de uitbouw is een rechthoekige houten deur met rondboogvormige bovenlicht aangebracht. De uitbouw wordt afgesloten door een plat dak. De westgevel van het hoofdvolume van de kerk bevat voorts een klein, boven de uitbouw geplaatst, rond venster met spaakvormige roedenverdeling. De westgevel heeft op de hoeken schuingeplaatste, zich verjongende, steunberen. De gevel wordt beëindigd door een tuitgevel met daarboven de klokkentoren.
De zijgevels (Z en N) hebben een breedte van zes traveeën, gescheiden door zich verjongende steunberen. Elke travee bevat een hooggeplaatst metalen rondboogvenster met meerruits-roedenverdeling. Onder de vensters is een doorlopende waterlijst aangebracht, die onderbroken wordt door de steunberen. De vensters worden omlijst door rondboogvormige gestucte wenkbrauwen, die crème-kleurig zijn geverfd. De gevel wordt afgesloten door een geprofileerde houten gootlijst. Van de noordgevel is meest oostelijke travee blind en hebben de vensters in de overige traveeën geen gestucte wenkbrauwen.
De achtergevel (O) heeft een breedte van drie traveeën, gescheiden door zich verjongende steunberen. Op de hoeken heeft de achtergevel schuingeplaatste steunberen. De middelste travee is blind, de overige twee traveeën bevatten een metalen rondboogvenster met meerruits-roedenverdeling. De gevel wordt afgesloten door een tuitgevel met in de nok een klein rond venster met spaakvormige roedenverdeling.
Het interieur van de kerk is nog gedeeltelijk intact en bevat onder andere een zeshoekige preekstoel met zeshoekige luifel, de originele 19de-eeuwse kerkbanken en koperen kroonluchters. Het westwerk wordt van de kerkruimte afgescheiden door een houten wand met een dubbele getoogde paneeldeur in het midden. De houten galerij met borstwering, voorzien van panelen en geprofileerde lijsten wordt ondersteund door twee houten colonnetten. Het houtwerk in het interieur is grotendeels okerkleurig geschilderd.
Waardering
Het kerkgebouw uit 1865 is van algemeen belang vanwege de cultuur- en architectuurhistorische waarde als merendeels gaaf bewaard gebleven voorbeeld van een in de tweede helft van de 19de eeuw gebouwde zaalkerk op het Noordhollandse platteland, opgetrokken in een sobere eclectische bouwtrant. De kerk heeft situationele waarde vanwege de beeldbepalende ligging op een terp in het dorp Wieringerwaard.
