Ede, Grotestraat 58 - Oude Kerk

Algemene gegevens
Genootschap :	PKN Ned Hervormd
Gemeente :	Ede
Plaats :	Ede
Adres :	Grotestraat 58
Provincie :	Gelderland
Jaar ingebruikname :	15 e
Huidige bestemming:	kerk
Naam kerk :	Oude Kerk (Barbara)
Architect :
Monument-status:	Rijksmonument

Geschiedenis

Omschrijving (RACM)

Ned. Herv. Kerk. Rijzige, laat-gotische kruiskerk, gebouwd in de loop van de 15e en het begin van de 16e eeuw nadat in 1420 een romaanse voorgangster verbrand was. Het schip bezit alleen aan de zuidzijde een zijbeuk; van de noordelijke kwamen slechts de scheibogen tot uitvoering. Diep, 5/8 gesloten koor met aan de zuidzijde een sacristie. Tegen de oostmuur van het noordertransept een traptoren. Inwendig over koor en dwarsschip netgewelven op kolonetten. Schip en zijbeuk hebben kruisribgewelven, die echter uit 1643 dateren. De kerk is hersteld na een brand in 1635; een algehele restauratie is aangevangen in 1964. Tot de inventaris behoren o.a.: een eiken preekstoel en een doophek uit 1674, vier koperen kronen uit 1791, verscheidene zerken uit de 17e en 18e eeuw. De toren is een fors, met secundair verwerkte tufsteen bekleed bouwwerk, van drie geledingen, waarvan de bovenste twee in ieder gevelvlak twee slanke spitsboognissen met traceringen bezitten. In de 17e eeuw (V.L.) of in 1765 (jaartal in korbeel onder de spits) verkreeg de toren een merkwaardige afsluiting, bestaande uit een boogfries, waarboven een reeks spitsboognissen met vorktraceringen en , boven de waterlijst, een borstwering met blinde rondboognissen. Mechanisch torenuurwerk, is buiten gebruik gesteld.

Gebouwomschrijving Monumentenzorg Gemeente Ede

Laat-gotische, oorspronkelijk aan Johannes de Doper gewijde kruiskerk met toren. Gebouwd op de restanten van een 12e-eeuwse zaalkerk, die in 1420 door de bisschoppelijke legers van Utrecht werd verwoest. Bij de herbouw vanaf 1423 zijn delen van deze romaanse voorganger in de noordelijke muur van het middenschip in de fundamenten en in de toren bewaard gebleven

De in bak- en natuursteen opgetrokken kerk heeft een diepgesloten koor met aan de zuidzijde een sacristie en tegen het noordertransept een traptoren. De forse toren, waarop een ingesnoerde spits, telt drie geledingen en is in de 17e of 18e eeuw verhoogd met een curieuze afsluiting, bestaande uit diverse reeksen boognissen.

Na een brand in 1635 is de kerk hersteld. Bij een restauratie van 1963 tot 1978 is tevens de noordelijke zijbeuk toegevoegd. De kerk heeft sinds de bouwtijd alleen een zuidelijke zijbeuk gehad. In de toren werden de overhoekse beeldnissen met consoles en baldakijnen teruggebracht.

De laat-gotische kerk is een regionale zeldzaamheid vanwege de unieke romaanse overblijfselen en typologisch bijzonder vanwege de opmerkelijke verhouding tussen het lage schip en het hoge koor en transept.

Gebouwomschrijving SKKN

Het huidige kerkgebouw dateert voor het overgrote deel uit de vijftiende eeuw met overblijfselen in tufsteen van vermoedelijk een eenbeukig schip uit de twaalfde eeuw. De kerk was gewijd aan Johannes de Doper. Tegen het einde van de zestiende eeuw is het gebouw in hervormde handen overgegaan en gezuiverd van alles wat aan de rooms-katholieke eredienst herinnerde. Na een fatale brand in 1635 werd het interieur verwoest, waarbij ook o.a., de kansel verloren ging. Een nieuw gewelf kwam eerst een tiental jaren later gereed, nieuwe banken eerst dertig jaar en een kansel veertig jaar later. Van 1964 tot 1967 vond tenslotte een algehele restauratie plaats.

<gallery> Afbeelding:P1000387.JPG <gallery> <gallery> Afbeelding:P1000389.jpg <gallery>