Schettens, van Osingaweg 3 - Ned. Herv. Kerk
Uit Reliwiki
| Algemene gegevens | |
|---|---|
| Genootschap : | PKN Ned Hervormd |
| Gemeente : | Wunseradiel |
| Plaats : | Schettens |
| Adres : | van Osingaweg 3 |
| Provincie : | Friesland |
| Jaar ingebruikname : | 1864 |
| Huidige bestemming: | kerk |
| Naam kerk : | |
| Architect : | |
| Monument-status: | |
- Geschiedenis
-
- op plaats ME kerk
Jaartallen
Middeleeuwen Oprichting kerk
1605 Van dit jaar is de eerste kerkerekening bewaard gebleven
1619 Eikenhouten paneel gemaakt met all.wapen Osinga-Aggama
1706-1707 Grote kerkeplaats te Schettens vernieuwd/verbouwd, omdat deze zeer vervallen was.
1718 Stuk land gekocht
1722 Oudste tekening van kerk door J. Stellingwerf
1731-1734 Kerk verbouwd. o.a. nieuw binnenwerk in de kerk en nieuwe goten
1732 Nieuwe windvaan
1742 Perceel land (656-657) gekocht van Jonkvrouw J. Hania van Nijsten.
1750 Nieuw huis bij 'kleine kerkezate' gebouwd.
1756-1759 Kerk bijna geheel vernieuwd (volgens memoriebord, dat in N.H. kerk van Longerhouw hangt, als achterkant van 10-gebodenbord)
1762, 5 november Verkoop der pastorielanden van Longerhouw en Schettens. Dit was o.a. stemnr. 5 te Schettens, boerderij 't Fort (nu fam. R. Boersma) Hier zat ook het zgn. Poltje bij, nu van de diakonie.
1795 Kerk verkoop veel land om aan de verplichtingen te voldoen, door de Fransen opgelegd.
1798 Nieuwe stelp 'Bruindijk' gebouwd, dit is de kleine 'kerkeplaats' te Schettens.
1806 Zadeldaktoren is zeer bouwvallig 24 november 1806: De dissenters confereeren te Schettens of zij den dorpstoren van de Herv. gemeente wegens bouwvalligheid zullen afstaan.
1816 De oude zadeldaktoren afgebroken
1817, 13 mei De 1e steen gelegd van de nieuwe toren. Dit was een spitse toren van steen en hout (volgens 'geakunde Wûnseradiel'). De aanneemsom was 1995 caroligulden. Aannemers A.J. Boorsma en Riemer Kamminga.
1817, 5 september De klok werd overgegoten in Amsterdam.
1823, 23 april
- Een vergadering over het afbreken v/d oude en het weer opbouwen van een nieuwe school en onderwijzerswoning
- De nieuwe school met woning gebouwd gebouwd door Meindert Douwes Boorsma voor 560 gulden. Meindert Douwes Boorsma maakte voor 5 gulden het bestek.
- Huis gekocht te Schettens aan Bittenserpaed. (akte in archief)
1829, 28 juli De Diakonie van Schettens-Longerhouw koopt het huis van Ate Gerlofs Hibma (nr. 20)
1830 Nieuwe ringmuur om de kerk en begraafplaats gemaakt (volgens achterkant bord, dat nu in Longerhouw hangt)
1831 De kerk vertimmert en geheel opgeverfd (volgens achterkant bord, dat nu in Longerhouw hangt)
1836
- Nieuwe (openbare) school gebouwd (?)
- Vanaf 1-1-1836 rekening der diakonie over een volledig kalenderjaar. Daarvoor werd in mei-juni of juli rekening gedaan. Tevens begint het kerkeraadsnotulenboek per dit jaar.
1841 'grote' Kerkeplaats te Schettens afgebroken
1842, 16 juni Woning van Jan Tjallings Gerritsma gekocht voor 1500 gulden door de kerkvoogdij. (Dit is nu de kosterswoning) (akte in archief)
1852 Woningen gekocht door diakonie, aan de Witmarsumervaart, toen nr. 12 en nr. 13
1854
- De Marnedijk tussen Bolsward en Thijmsterhomey verkocht.
- Perceel bouwland (kad.nr. 592) gekocht. (akte in archief)
1857
- Bepuining en begrinding van de schettenserweg
- Daarstelling van een steenen voetpad door de buurt te Schettens
- Erfdienstbaarheid geregeld voor de nieuwe woning van Frans Jans Westra (akte in archief)
1858
- Erfdienstbaarheid geregeld voor de nieuwe woning van Tiete Baukes Rijpma (akte in archief)
1860-1861 Het zgn. 'Poltje' van de Diaconie te Schettens-Longerhouw, word afgegraven ivm de vruchtbare terpaarde. Dit levert de Diaconie bijna 850 gulden op.
1862 Kerkvoogdij Schettens koopt 2 stukken land, kad.nr. 816 en 817
1865, 18 juni Laatste dienst, ivm bouwvalligheid kerk
1865, 24 juli Eerste steen gelegd van de nieuwe kerk
1866, 19 augustus 'Plegtige Kerk Inwijding te Schettens'
1869 Oude diakoniewoning naast de kerk afgebroken en opdezelfde plaats nieuwe gebouwd
1870 Kerk laat woning afbreken, die tegen de ringmuur was gebouwd.
1871 Kerk laat huis bouwen door timmerman M.R. van der Weide. Dit is de huidige kosterswoning.
1872, 5 febr. Chr. School geopend (nieuw gebouw)
1873 Het (huidige) smeedijzeren hekwerk om het kerkhof geplaatst, door E.M. Jaarsma
1874
- Nieuwe draaibrug in Schettens
- Nieuwe bestrating in Schettens
1875 (huidige) brandkast gekocht van S.M. Jaarsma (waarsch. E.M. Jaarsma)
1876
- Nieuw gewelf in de kerk en kerk gestuct
- Perceel land gekocht (zie akte in archief)
1877 Houten spitse toren vervangen door een stenen toren, architect J. van Reenen (volgens 'geakunde Wûnseradiel')
12-5-1881 Openbare school gesloten (op plaats huidige dorpshuis)
2 sept. 1881 -Nieuw 'beheer van kerkelijke goederen en fondsen' en dus nieuwe kerkvoogden gestemt. -Nieuw notulenboek aangemaakt.
7 december 1888 In dit jaar Gereformeerde kerk opgericht, dus vond toen de scheiding plaats tussen Hervormden en de Gereformeerden
ong. 1888 Herv. school gaat in vroegere openbare school en de Chr. Nat. School (Gereformeerd) blijft in hetzelfde gebouw.
1890
- Overeenkomst tussen Jetze de Jong, winkelier te Schettens, en kerkvoogden over recht van overpad en een brugje. (zie akte in archief)
- Overeenkomst 'vestiging van erfdienstbaarheid' tussen kerkvoogden & diakenen en Beeke en Akke Willems Haanstra.
1891 Nieuw orgel, gebouwd door Petrus van Oeckelen en Zoon.
1898 Diakonie verkoopt 'grond' van Poltje aan F. de Vries
1899 Recht van overpad voor P.T. van Abbema
1900 'Contract van Grensregeling' (akte in archief)
1904
- Nieuw Hervormd schoolgebouw gebouwd (zie gevelsteen)
- Zilveren offerbus en zilveren broodbord gekocht
- Boerderij gekocht te Schettens
1905 Nieuwe kerkewagen gekocht bij de firma F. Oostwoud te Franeker Nieuwe diakoniewoning gebouwd in Schettens
1907
- Nieuwe Gereformeerde kerk gebouwd
1907 Erfienstbaarheid via akte
1908 Herziening grafregister (adv. LC na 7-10-1908) .
1913 Erfienstbaarheid via akte (zie akte in archief) Hier wordt e.e.a. geregeld over een aan te leggen klinkerweg van Bittens naar de brug van Schettens !! Ook een speciaal bestuur wordt dan ingesteld
1914 Brand geweest in de kerk.
1917 Algemeen kiesrecht voor mannen (grondwet)
1919 Algemeen kiesrecht voor vrouwen (grondwet)
1920
- Nieuw uurwerk geleverd in de toren
- Begrafenisver. 'Gedenkt te sterven' opgericht
1923 Huis gekocht te Schettens
24 jan. 1924 'Dorpsbelang Schettens en Longerhouw' opgericht
1925 Nieuwe huizen gebouwd aan Bittenserpaed.
1930 Zangvereniging 'De Lofstem' opgericht ?
1938
- Nieuwe schoolmeesterswoning gebouwd
- Landverkoop ivm Rijksweg 43
- Nieuwe consistorie gebouwd op de plaats van het wagenhuis.
1943 Oude klok door de Duitsers geroofd
1945 Vrouwenver. 'Wees een zegen' opgericht.
1946
- Zangvereniging 'De Lofstem' opgericht.
- School in Schettens werd gecombineerd (Hervormd en Gereformeerd), in een nieuwe vereniging.
Vanaf nu waren de kerkvoogden niet meer het bestuur vd school.
1949 Buurtschap 'Filens' bij Schettens gevoegd (hoorde bij Witmarsum)
16 maart 1949 Nieuwe klok in de toren
1951 Nieuwe kerkorde ingegaan
1955 Nieuwe chr. school geopend op lokatie waar nu nog steeds de school zich bevind.
1956 Dak van toren gerestaureerd en nieuwe leien erop (zie plaatjes in toren)
1-4-1957 Ver. 'Dorpshuis De Terp' opgericht.
5-11-1959 Het oude schoolgebouw wordt verkocht aan 'Vereniging Doarshus Skettens-Longerhou'.
1-1-1963 Kerkvoogdijen van Schettens en Longerhouw samengevoegd. Kerkvoogden worden nu 'ouderling-kerkvoogden', volgens de nieuwe kerkorde van 1951. (mrt. 64 archief naar Leeuwarden, kerkvoogdijnotulen Schettens stopt in '63)
Kerkvoogdij stopt met de zitplaatsenverhuur. (boek stopt in 1962!)
1965 Torentje van de Gereformeerde kerk verwijderd.
apr. 1968 Brug de tille te Schettens vervangen.
1968-1971 Diverse woningen verkocht (nog uitzoeken welke)
1969 Per 1 januari 1969 komt Schraard bij de combinatie Schettens-Longerhouw. (Ook de kerkvoogdijen)
1971 Woningen Bittenserpaed verkocht
15 maart 1973
- Viadukt gebouwd tussen Schettens-Longerhouw
- Ruilverkaveling van grond van Kerkvoogdij en Diakonie
8 april 1974 In de k.r.v wordt besloten dat de kerkeraad voortaan in de vroegere dominees en meestersbank zullen plaatsnemen.
18 december 1974 Ruiling van percelen grond tussen diakonie en kerkvoogdij.
1975 Kerkvoogdij verkoopt boerderij te Schettens aan Jetze Spijksma.
1-1-1976 Voor het eerst zijn er (3) vrouwelijke ambtsdragers in de kerkeraad
aug. 1979 Er wordt door dorpsbelang van Schettens-Longerhouw een grote reunie gehouden
1981
- Verkoop woning diakonie (van Osingaweg 6)
- S.L.S. opgericht
1982 Verkoop grond diakonie te Schraard
1 sept. 1983 Dorpskrant Viadukt verschijnt voor het eerst.
febr. 1986 De Zendingscommissie is dit jaar opgericht door Hervormden en Gereformeerden.
1 juli 1994 Informeel begin van S.O.W. S.S.L.
1 jan. 1996 S.O.W. gemeente S.S.L.
14 juni 1998 Laatste dienst in de Gereformeerde kerk te Schettens
1999 De kerk voorzien gedeeltelijk (zuidkant) voorzien van een nieuw dak en nieuwe goten
18-2-1990 Jeugdraad opgericht
nov. 1990 De kerkvoogden hebben 3000 ansichtkaarten laten drukken
2002 Kerkinterieur aangepast en 2 zerken onder vloer gekomen. Op 16 november 2002 foto's van de 6 zerken in de torenhal opgehangen.
2005, aug.-sept. De noordkant v/h dak werd voorzien van nieuwe dakpannen, die nu gelijk zijn als die van de zuidkant. Er lagen golfpannen op, die dus verwijderd werden. Op 12 sept. 2005 werd het vaantje herplaatst, die vorig jaar eraf gewaaid was. Deze is voor het plaatsen opnieuw 'gelast' en met goudverf behandeld.
2006
- Gedeelte zuidringmuur kerkhof Schettens opnieuw gemetseld
- federatie S.S.L. nu officieel een P.K.N. gemeente.
interieur
Het koor aan de oostzijde, met koorhek waarin nog alle orginele banken aanwezig zijn.
Het Van Oeckelen-orgel aan de westzijde. Dit orgel is gebouwd in 1891 door Petrus van Oeckelen en Zoon. De hoofddispositie heeft 8- en de bovendispositie 6 register.
Van de preekstoel 2 details. De hand is om de baret van de dominee aan op te hangen en de duif is de ondersteuning voor het zitje.
Predikantenbord met alle predikanten van de gecombineerde gemeente en een van de 6 monumentale grafzerken in het gangpad.
Links de preekstoel, rechts het predikantenbord.
Herenbank
De kanselbijbel tweemaal en een bijbel uit de koorbanken.
Telbord voor de collectes, mannenbanken met pettenhaakjes en een zendingsbusje.
In de toren
Consistorie en authentieke stembus.
Nieuw meubileir (2002-2003)
Kluis en kerkbank met kussens
Oude situatie
Speeltafel en trappedaal van het orgel
Klok en uurwerk
Exterieur
Opvallend is dat de noordelijke zijgevel veel rijker is versierd dan de zuidelijke gevel. De noordelijke zijgevel wordt het eerst getoond. Ook is het origininele buitentoilet aan de toren opvallend. Ook in Britsum is nog zo'n toilet.
Domineeborden te Schettens
Bord gemaakt door dhr. Roedema en geschilderd door Gerard Knorr, mr. schilder uit Schettens.
Als eerste, zover bekend, begon dominee Willem Sijpkens met het opstellen van:
'Onvolledige Lijst van Predikanten gestaan hebbende te Longernhouw c.a. sedert de jare 1600; bij de kerkelijke archieven gedeponeerd door W. Sijpkens'
Omdat ds. Sijpkens onze dorpen bediende van begin 1853 t/m eind 1855, kunnen we deze handgeschreven en versleten lijst dateren in genoemd tijdsperiode. Dezelfde lijst is later opnieuw aangevuld met de jonstste gegevens door onze dominee Anton Smit, die hier stond van 1902 t/m 1910. Hij maakt zich zelf bekend door bovenaan, onder de tekst van Sijpkens neer te zetten: 'en vervolgd door A.G.F. Smit' . Ds. Smit heeft duidelijk een ander handschrift en de lijst stopt dan ook bij het invullen van zijn eigen indienst treding.
Toch is deze lijst niet gelijk aan de predikantenborden die uiteindelijk werd geschilderd door Gerard Knorr. Als 2e op de lijst werd namelijk nog toegevoegd Godefridus Sopingius, die volgens het bord onze gemeente bediende van 1602 t/m 1603, terwijl hij predikant was te Schraard volgens het bord. Het kwam inderdaad wel voor als een gemeente door omstandigheden nog geen dominee had beroepen, ze dan een dominee deelde met een buurgemeente. Door de snelle overgang van Katholiek naar Gereformeerd, duurde het lang voordat er genoeg predikanten waren voor alle kerkelijke gemeentes.
Daarnaast werd ds. Hermanus Schrevenstein, die onze gemeente bediende van 1675 t/m 1682, volledig vergeten op de handgeschreven lijsten.
Tot dusver kunnen de borden dus in ieder geval gedateerd worden NA 1902, omdat dan ds. Smit nog met de niet voltooide lijst bezig is geweest. Ook moet het VOOR 1919 geweest zijn, want toen overleed Gerard Knorr.
Tenslotte verschijnt er in 1911 nog het 'Nieuw Kerkelijk Handboek', waarin ook een predikantenlijst van heel Friesland verschijnt, dus ook de gemeente Longerhouw c.a. Deze vermeld NIET Godefridus Sopingius, maar wel ds. Schrevenstein. Onbekend is helaas of deze lijst in dit boek apart is samengesteld of dat er een verband is.