Amsterdam, Lijnbaansgracht 48 - Tichelkerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam object:
Genootschap:
Provincie:	Noord-Holland
Gemeente:	Amsterdam
Plaats:	Amsterdam
Adres:	Lijnbaansgracht 48
Postcode:
Sonneveld-index:	16729 04924 18658
Jaar ingebruikname:
Architect:	Dennenburg, Felix, Broeder
Huidige bestemming:	Russisch Orthodoxe Kerk
Monument status:	Gemeentelijk monument

Geschiedenis

De Tichelkerk of Tichel is een kerkgebouw op de hoek van de Lijnbaansgracht en de Tichelstraat in de Amsterdamse Jordaan. Zij werd gebouwd als rooms-katholieke Sint-Antoniuskerk. Thans is zij in gebruik als de Russisch-orthodoxe Heilige Nikolaas van Myrakerk. In februari 1763 stond hier ter plaatse een pakhuis met paardenstal; het werd toen ter verkoop aangeboden. In 1910 kocht de Kapucijner-orde voor 2200 gulden het terrein tot plaatsing van een hulpkerk met een ingang zowel aan de Lijnbaansgracht als aan de Tichelstraat. Er verdween een aantal gebouwen uit het straatbeeld. Aan de Lijnbaansgracht gingen de huisnummers 47 tot en met 51 (met daarin twee fabrieken) verloren, aan de Tichelstraat 8 tot en met 24. Een terrein van 1028 m2 kwam vrij.[1] Eind februari 1911 zou het terrein leeg zijn gehaald. Er werd nog protest aangetekend in verband met de sloop van relatief veel gebouwen, maar in mei 1911 werd onder toeziend oog van aannemersbedrijf Hillen & Roosen de eerste heipaal voor de paalfundering de grond ingedreven. Op 29 augustus 1911 kon de eerste steen voor de bovenbouw van kerk, rectoraat, klooster en binnenplaats gezet worden. Het ontwerp werd geleverd door Arnoldus Antonius Maria Bruning (A.A.M. Bruning) en Corn. Baijens/broeder Felix. Er werd toen rekening gehouden met een uiteindelijke hoogte van 34 meter; prijs circa 50.000 gulden. In november 1911 was het hoogste punt bereikt. De bouw liep toch vier maanden uit.

Uitwendig is de kerk gebouwd in de romaanse stijl en wel in baksteenbouw, waarbij slechts zeer matig van natuursteen gebruik is gemaakt voor enkele constructieve en decoratieve onderdelen. Het inwendige is meer volgens de renaissance. Hierdoor konden kolommen en pilasters rijziger worden en het gezicht op altaar en preekstoel werd minder belemmerd. Van gewapend beton is op ruime schaal gebruik gemaakt o.a. voor geheel de fundering, voor alle vloeren van rectoraat, kerk en tribune, terwijl mede alle onderlaagbalken en kolommen van gewapend beton zijn."[2]

Kapucijnerkerk (1912-2004)

De eerste Kapucijnerkerk van Amsterdam werd op 1 juli 1912 ingewijd door monseigneur Callier, de bisschop van Haarlem. Het Algemeen Handelsblad van 1 juli 1912 vermeldde: De bedoeling van de stichting van deze kerk in dit stadsgedeelte is het godsdienstig leven onder de Jordaanbewoners te bevorderen. De kerk had de heilige Antonius van Padua tot beschermheilige, maar werd in de volksmond genoemd naar de Tichelstraat waaraan zij ligt. De veelal arme bewoners waren tevreden met de kerk en hadden voor de eerste kerstdagen een kerststal bijeengesprokkeld. Tot 1951 was zij een rectorale hulpkerk van de parochie van de Posthoornkerk. Van 1951 tot 1970 was het een zelfstandige parochie. Van 1970 functioneerde de Tichel weer als kloosterkerk en zij werd later opgenomen in de binnenstadparochie. In 2004 verlieten de kapucijnen Amsterdam.

Russisch-orthodoxe kerk

Het was de wens van de kapucijnen dat het kerkgebouw ook in de toekomst voor de eredienst zou worden gebruikt. In 2005 lukte het om de kerk aan de Russisch-orthodoxe parochie van de heilige Nikolaas van Myra te verkopen. Deze parochie is opgericht in 1976 en kerkte eerder in de Sint-Nicolaasbasiliek, De Duif en in het pand Immanuël aan de Kerkstraat. Eind van dat jaar, 1 december 2005 werd het gebouw benoemd tot gemeentelijk monument.

Capucijnenklooster

Klooster Minderbroeders Capucijnen, met kloosterkerk. Architectonisch interessant complex binnen een driehoekig bouwblok in het westen van de wijk "De Jordaan". Buiten gebruik als Kapucijnenklooster eind 2004. In 2006 in gebruik genomen door de Russisch Orthodoxe Kerk.

R.K. St. Antonius van Padua, kloosterkerk

Bijnaam Tichelkerk; Kloosterkerk Minderbroeders Kapucijnen. Charmant sober kerkgebouw, karakteristiek voor kloosterkerken van de Kapucijnen. Driebeukige basiliek zonder transept, met lage zijbeuken, en dakruiter. In de linker lichtbeuk bevindt zich een rij grote ramen; in de rechter lichtbeuk niet, omdat hiernaast en hierboven het kloostergebouw staat. Interieur gemoderniseerd ongeveer midden jaren 1950. Toen zijn in de zijbeuken ook moderne, kleurrijke, glas-in-loodramen aangebracht. In de tweede helft van de jaren 1990 heeft nog een opknapbeurt van de kerk plaatsgevonden. Kerk en klooster desondanks buiten gebruik eind 2004, o.a. wegens afname van aantal Paters. Dit complex is sinds 2006 in gebruik bij de Russisch-Orthodoxe Kerk Amsterdam, parochie Heilige Nikolaas van Myra.

Russisch Orthodoxe Kerk

Voormalige Rooms-Katholieke St. Antonius van Padua (Tichelkerk), vanaf 2006 Russisch Orthodoxe Kerk. Dit complex is sinds 2006 in gebruik bij de Russisch-Orthodoxe Kerk Amsterdam, parochie Heilige Nikolaas van Myra. In 2005 is dit complex, in goed onderling overleg, door de Minderbroeders Kapucijnen verkocht aan de Russisch Orthodoxe Kerk, die eerder van andere locaties in Amsterdam gebruik heeft gemaakt. In het kader van het hergebruik van deze kerk zijn alle banken uit de kerk verwijderd.

Ook hoofdaltaar, twee zijaltaren en enkele beelden zijn uit de kerk verdwenen. Het meeste hiervan is verkocht aan een groothandel in antiek materiaal. Verder zijn in de zijbeuken vele ikonen toegevoegd. De moderne glas-in-loodramen (jaren 1950) in de zijbeuken zijn gehandhaafd. Na jaren van discussie zijn de 3 kleurrijke ramen in het koor begin 2008 met rijstpapier afgedekt, omdat deze niet zouden passen bij de Orthodoxe inrichting en liturgie. In voorjaar 2010 is, vlak voor het koor, een, bij Orthodoxe kerken behorende, ikonenwand ("ikonostase") geplaatst.

Links naast het koor bevinden zich twee nevenruimten: een bibliotheek, en daarachter een doopkapel, met toegangsdeur aan de Tichelstraat. Deze kleine doopkapel is uiterst artistiek aangekleed met zowel een ikonenwand, die gedeeltelijk afkomstig is uit het eerdere, door deze Russisch Orthodoxe Kerk gebruikte, kerkgebouw aan de Kerkstraat (vm. Immanuëlkerk), als een, met mozaïeksteentjes bekleed, doopbassin. De Russisch Orthodoxe Kerk(gemeenschap) besteedt, in diverse vormen, veel aandacht aan de omringende wijk "De Jordaan".

Het (goede) Pels-orgel bevindt zich nog altijd in deze kerk, maar werd sinds de overname door de Russisch Orthodoxe Kerk niet meer gebruikt. Over een herbestemming hiervan is nagedacht. Zo was er de optie, dit orgel te herplaatsen in een kerk in St. Petersburg, Rusland, maar daarin bleek het niet te passen. Zaterdag 17 maart 2012 werd het orgel voor het eerst sinds zo'n 7 jaar weer officieel bespeeld, tijdens een orgelconcert (Russische orgelmuziek). Men wil vaker zulke orgelconcerten organiseren.

In november 2012 is met een feestprogramma het 100-jarige bestaan van dit kerkgebouw gevierd. Ter gelegenheid hiervan is een gedenkboekje uitgekomen, in samenwerking tussen de Russisch Orthodoxe Kerk en de Paters Kapucijnen. Over dit jubileum bestaat een website "100 jaar Tichelkerk".

Sinds de overname door de Russisch Orthodoxe Kerk was het de serieuze bedoeling, dat op de dakruiter een "dubbel" kruis, conform de Orthodoxe traditie, zou worden aangebracht. In principe zal dit t.z.t. gebeuren, in combinatie met een noodzakelijke onderhoudsbeurt van deze dakruiter.

Bron:Wikipedia)
Zomer 2017 is op de dakruiter een goudkleurig Orthodox kruis geplaatst.