,s-Gravenhage, Zuiderparklaan 2 - Valkenboskerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Valkenboskerk
Genootschap:	PKN Gereformeerde Kerk
Provincie:	Zuid-Holland
Gemeente:	's-Gravenhage
Plaats:	's-Gravenhage
Adres:	Zuiderparklaan 2
Postcode:	2574GL
Sonneveld-index:	02029
Jaar ingebruikname:	1929
Architect:	Heyningen, B. van
Huidige bestemming:	buiten gebruik
Monument status:	geen

Geschiedenis

Gebouwd als Gereformeerde Kerk. Architectonisch belangrijk, groot, kerkgebouw met zijdelings, links, stedenbouwkundig mooi gesitueerde toren, stijlkenmerken Amsterdamse school. Opvallende preekstoel met een groot schelpvormig klankbord op een vast podium. Oorspronkelijk aantal zitplaatsen, inclusief de gaanderij, ca 1000. Het gebouw bestaat, behalve uit de eigenlijke kerk, uit een vergaderzaal voor 300 personen die door tussenwanden een driedeling mogelijk maakte met elk een eigen toegang, een kantoorruimte (bestemd als Kerkelijk Bureau van de kerkelijke gemeente 's-Gravenhage-West, een wachtkamer, een predikantskamer, een kosterswoning en een toren van ruim dertig meter hoogte. De situering was op het brede kruispunt van de Zuiderparklaan en de Loosduinsekade. De kerk werd bijna geheel uit gewone rode baksteen opgetrokken.

De Valkenboskerk was decennia lang één van de drie beeldbepalende kerkgebouwen met torens van de Gereformeerde Kerk, wijk Den Haag West. De twee andere kerken waren de eerder gebouwde Nieuwe Zuiderkerk en de later gebouwde Westduinkerk, die beide zijn gesloopt. Alweer sinds ongeveer eind jaren 1980 ontbreekt het (vroeger verlichte) torenkruis van de Valkenboskerk, waardoor de toren een "afgeknepen" indruk maakt.

Begin 1997 ging de wijkgemeente samen verder met de (Ned. Herv.) gemeenschap van de Julianakerk (Kempstraat). Die kerk is in januari 1997 gesloten, maar functioneert nu verder als algemeen buurt- en wijkcentrum voor de stadswijk Transvaal en is daartoe volledig bouwkundig aangepast.

Verbouwing

Na een ingrijpende verbouwing en herinrichting van de kerkzaal en andere werkzaamheden die meer dan 600.000 euro hebben gekost, is de Valkenboskerk in het weekeinde van vrijdag 11 tot zondag 13 februari 2011 weer in gebruik genomen. Al jaren eerder was het verlichte kruis op de toren verdwenen. Sommigen verguisden de imposante preekstoel met die enorme klankschelp van de Valkenboskerk, anderen waren er dol op. Hoe dan ook, bij de verbouwing werd duidelijk dat het degelijk verankerde gevaarte niet gesloopt kon worden. Zou het worden weggehaald, dan zou het hele gebouw kunnen instorten. Nu hangt er een lang gordijn voor, dat tegelijk de plek van het gehele liturgische centrum van weleer verbergt. Ook de oude banken zijn weggehaald en de blikrichting van de gemeente is omgedraaid. Er is een tussenwand geplaatst, waardoor de kerkruimte intiemer is geworden. De bezoekers zitten nu op comfortabele, kleurig beklede stoelen. Ook de oude art déco versieringen komen veel beter tot hun recht. Maar er blijft al met al een overmaat aan ruimte.

Sluiting en eventuele sloop

Als gevolg van een ingrijpende reorganisatie, noodzakelijk door teruglopend ledental, ontkerkelijking en vergrijzing heeft de Algemene Kerkenraad van de Protestantse Gemeente van Den Haag, na vergelijkend onderzoek onder het gehele gebouwenbestand, begin jaren 2010 besloten acht kerkgebouwen de komende drie jaar te sluiten, waaronder deze Valkenboskerk. De sluitingsdienst vond plaats op zondag 15 december 2013. Dit kerkgebouw heeft daarmee precies 84 jaar gefunctioneerd in dit deel van Den Haag. De ingebruikneming vond plaats, eveneens in de derde week van december, op 18 december 1929.

De Valkenbos-Juliana-combinatie is nu, 2013, geclusterd met 'Kerk in Laak' (De Oase) en Moerwijk (Marcuskerk). In die gebouwen vinden de kerkelijke vieringen plaats. Voor velen een brug te ver en zij kozen daarom een andere route door zich over te laten schrijven naar de wijkgemeente van de Bosbeskapel. Het kerkgebouw is voor de Protestantse gemeente van Den Haag geschiedenis geworden!

Het is niet mogelijk gebleken, het gebouw aan derden te verkopen voor opnieuw een religieuze bestemming.

In 2015 is het orgel in delen ontmanteld en verkocht.

In de media 1

Uit de Nieuwsbrief van de wijkgemeente, najaar 2016: "U heeft misschien al gehoord dat de (burgerlijke) gemeente een informatieavond heeft gehouden in verband met de herontwikkeling van de Valkenboskerk. Concreet houdt dit in dat er plannen zijn van een projectontwikkelaar om de Valkenboskerk te slopen en op die plaats woningbouw te plegen. Het College van Kerkrentmeesters van de Protestantse gemeente Den Haag heeft een voorlopig koopcontract met de projectontwikkelaar met ontbindende factor. Als de gemeenteraad niet instemt met een wijziging van de bestemming van de locatie Valkenboskerk, van religieus gebruik naar woninggebruik, kan de projectontwikkelaar afzien van de koop."

Petitie tegen sloop Valkenboskerk Den Haag. Bron: Den Haag FM 24 februari 2017 gjkok

Als het aan het Actiecomité Valkenbos Blijft ligt, krijgt de Valkenboskerk een nieuwe bestemming. Slopen is wat hen betreft niet aan de orde. Op vrijdag 24 februari 2017 sprak het Actiecomité met wethouder Joris Wijsmuller van Stadsontwikkeling. De buurtbewoners hopen de toezegging te krijgen dat ze tot medio december de kans krijgen een investeerder te vinden die de kerk wil verbouwen. Valkenbos Blijft zegt met drie in de kerkruimte geïnteresseerde partijen in gesprek te zijn: ‘Twee andere partijen zullen naar verwachting binnenkort ook langskomen’. Vastgoedontwikkelaar Bébouw Midreth wil op de plek van de kerk een woontoren van negen verdiepingen bouwen met tussen de vijftig en zestig huurwoningen. Tijdens het gesprek met wethouder Wijsmuller werden 422 handtekeningen overhandigd van mensen die de petitie ‘Behoud de Valkenboskerk’ steunen. Sinds 15 december 2013 is het kerkgebouw niet meer in gebruik voor kerkdiensten. De kans groeit dat de Valkenboskerk of een deel van het gebouw toch behouden blijft! Vrijwel de gehele gemeenteraad heeft in zijn vergadering van 15 februari 2018 besloten dat de Protestantse Gemeente opnieuw met ‘alle betrokkenen’ moet overleggen ‘hoe woningbouw binnen de kerk mogelijk is’. Een motie met die strekking kreeg steun van een zeer grote meerderheid.

De Protestantse Gemeente te ‘s-Gravenhage (PGG) wil de Valkenboskerk verkopen aan projectontwikkelaar Bébouw Midreth. Er ligt al jaren een intentie-overeenkomst, maar het wachten was op toestemming van de gemeente voor wijziging van het bestemmingsplan. Die komt er voorlopig niet.

Bewoners, verenigd in de actiegroep Valkenboskerk blijft, dienden op het allerlaatste moment een alternatief plan in. Daarin gaat de sloop niet door en worden er in de kerk kluswoningen gerealiseerd. De gemeenteraad besloot dit plan een kans te geven. De PGG wordt opgeroepen opnieuw het overleg in te gaan. De motie van CDA-raadslid Michel Rogier is voorzichtig geformuleerd: er wordt niet geëist dat de Valkenboskerk blijft staan. Dat verlangde partij Groep De Mos wel, maar een meerderheid van de raad is daar niet in meegegaan. GroenLinks diende nog een motie in om in elk geval ‘beeldbepalende elementen’, zoals de klokkentoren en het glas-in-lood, te behouden. Ook dat voorstel werd verworpen.

Wethouder Joris Wijsmuller vond de motie van het CDA en vele andere partijen ‘verstandig’. Het houdt rekening met omstandigheden en met de positie van de PGG. ‘Maar wat nu als de Protestantse Gemeente niet wil’, vroeg de Groep de Mos. ‘Ze weet hoe de raad er tegenaan kijkt’, antwoordde de wethouder.

Wat gaat er na dit besluit gebeuren?

Een woordvoerder laat namens projectontwikkelaar Bébouw Midreth weten dat er een nieuw plan wordt gemaakt. ‘We gaan terug naar de tekentafel. Voor de zomer ligt er een nieuwe schets. Maar er komen geen kluswoningen in de kerk.’ Het moet een goed, haalbaar plan worden dat recht doet aan de mening van de meerderheid van de raad. ‘We gingen onderuit, maar we zijn nog niet knock out.’ Ook de PGG wil het raadsbesluit ‘zorgvuldig bestuderen en een gemeenschappelijk, zorgvuldig plan maken en dat voorleggen aan de wijk.’ Zo staan alle opties voor de Valkenboskerk weer open, zo’n vier jaar na de sluiting. (bron: www.kerkindenhaag.nl), maar kennelijk is Bébouw Midreth afgehaakt.

Een mooi succes voor de Actiegroep, maar nog geen zekerheid!

Een definitieve herbestemming met een andere projectontwikkelaar

Na jaren van leegstand sinds eind 2013 en gedoe; wisseling van projectontwikkelaar, anti-sloopplannen en verzet uit de buurt, een wethouder van de Haagse Stadspartij die zich sterk maakte voor herbestemming en niet voor sloop, want stedelijk gezien gaat het om een beeldbepalend element in dat wijkdeel, echter zonder formele monumentstatus en waarvoor een eerdere projectontwikkelaar na sloop al een standaard appartementencomplex in hoogbouw op tekening had staan is er nu duidelijkheid.

=Kerk wordt appartementencomplex

De nieuwe projectontwikkelaar www.070vastgoed.nl schrijft op zijn site: ’In april 2022 hebben wij in samenwerking met architect Schaeffer en de Gemeente Den Haag een informatieavond georganiseerd. Tijdens deze avond hebben wij onze plannen met de buurt, het BORO en het actiecomité ‘Valkenbos Blijft’ gedeeld voor vragen en feedback. Het deed ons dan ook zeer goed dat de feedback lovend was! Na afloop van deze avond zijn de laatste aanpassingen aan het plan doorgevoerd en wachten wij nu de definitieve vergunning af.

Om begin september te melden: 'Na een proces van drie jaar zijn we verheugd te kunnen melden dat we de vergunning verkregen hebben voor de transformatie naar 36 koopappartementen van 56 tot 130 m2! De kerktoren blijft als oriëntatiepunt sinds 1929 behouden.

Eind 2022 is gestart met het verkopen van deze unieke en duurzame woningen via enkele makelaars. Het merendeel van de woningen zal een plafondhoogte van 5 meter en/of een tuin krijgen. Appartementen zowel in het bouwvolume van de kerk als in de lokaliteiten aan de kant van de Loosduinsekade, het voormalige kerkelijk bureau en de daarboven gelegen kosterswoning. Ook in de toren komt een 4-kamer appartement; dat zal dan wel traplopen worden. Men adverteerde zelfs onder de kop ‘over hemels wonen‘, een slogan die bij een enkeling misnoegen opriep.

===Visie van de architect op deze transformatie Alles wat je zoekt komt hier samen Op het kruispunt van de Zuiderparklaan en de Loosduinsekade, 10 minuutjes van het centrum, waakt de Valkenboskerk over de buurt. De kenmerkende kerktoren heeft generaties lang de wijde omgeving van tijd voorzien: een buurt bepalend baken. Straks herbergt dit statige gebouw in totaal 36 ‘state of the art’ duurzame woningen. Met woonoppervlakten vanaf circa 53m² tot maar liefst circa 131m². Deze transformatie van de iconische Valkenboskerk met een stukje nieuwbouw is speciaal voor mensen zoals jij! De volgende generatie duurzaam wonen. De hoogwaardige afwerking staat garant voor jarenlang zorgeloos genieten. Hier woon je straks in een gasloos en energiezuinig gebouw. Goed geïsoleerd, voorzien van dubbele beglazing én voorzien van de nieuwste technieken op gebied van duurzaamheid. Zo worden de woningen aangesloten op het netwerk van de stadsverwarming. De hoogwaardige isolatie wordt gebruikt voor daken, gevels en beglazing. De eigen WTW ventilatie realiseert een comfortabel woonklimaat; het gehele jaar door. Alle woningen in de Valkenboskerk hebben het energielabel A, A+ of A++! Als je hier straks woont, geniet je van authentieke schoonheid en hedendaags comfort en luxe. Laat je informeren door de makelaar wat de mogelijkheden zijn voor het kopen van een van deze unieke woningen in de kerk. Hier woon je op een plek met een verhaal; gaaf!

Conclusie Maar hoe je het ook keert of wendt: in deze vernieuwbouw blijft het exterieur van dit voormalige kerkgebouw nadrukkelijk herkenbaar en daarmee een prachtig herkenningspunt in deze stadswijk.

Orgel

In de Gereformeerde Valkenboskerk in Den Haag plaatste de firma Van Leeuwen in 1930 een orgel in deze kerk. In 2015 is bekend gemaakt dat het orgel wordt afgebroken, en dat het pijpwerk is gekocht door de firma Steendam, die het wil gebruiken voor de bouw van een orgel in Noorwegen. Het instrument is inmiddels gedemonteerd.

(Bron:Orgeldatabase)

In de media 2

Uit Het Vaderland, 2 April 1927.

De kerkeraad der Geref. Kerk van s-Gravenhage-West heeft een commissie benoemd, die de in te dienen schetsontwerpen voor de nieuwe kerk zal hebben te beoordeelen. Vanwege den kerkeraad zullen in deze commissie zitting hebben de heeren Dr. J. Hoek en A. van Haeringen. Vanwege de commissie van beheer H.A. Cieraad en S.A. v.d. Loo, terwijl als technisch adviseur is toegevoegd de bekende architect Tj. Kuipers van Amsterdam.

Uit Nieuwe Rotterdamsche Courant, 17 December 1929.

De nieuwe Gereformeerde Kerk aan de Zuiderparklaan te 's-Gravenhage

Het nieuwe kerkgebouw van de Gereformeerde Kerk van 's-Gravenhage-West aan de Zuiderparklaan, waarvan wij reeds op 5 dezer een afbeelding hebben opgenomen, zal Woensdagavond (18 december)in gebruik genomen worden. Het is een werk van den architect B. van Heyningen, wien het ontwerp ingevolge een prijsvraag voor Gereformeerde architecten, waarop 16 antwoorden waren binnen gekomen, is opgedragen. Het gebouw bestaat behalve uit de eigenlijke kerk met 1000 zitplaatsen, uit een vergaderzaal voor 300 personen, een kantoorlokaal, een wachtkamer, een predikantskamer, een kosterswoning en een toren van ruim 30 meter hoogte. Het ligt op het kruispunt van de Zuiderparklaan, een van de hoofdwegen van het bouwplan Rustenburg, die een breedte heeft van 30 meter, en de Loosduinsche Kade. Dat maakt zijn situatie zeer ruim.

Uitwendig is het nagenoeg geheel uit gewone roode baksteen opgetrokken. Men onderscheidt er drie groepen aan, t.w. het eigenlijke kerkgebouw, de genoemde vergaderzaal waarboven zich de toren verheft en de administratieve afdeeling. De vergaderzaal kan door rolluiken in drie stukken verdeeld worden, die elk een eigen ingang hebben en dientengevolge ook afzonderlijk gebruikt kunnen worden. Het aan de achterzijde gelegen stuk wordt tijdens kerkdiensten gebruikt als consistoriekamer en overigens als catechesatielokaal.

De toegang tot deze vertrekken, alsmede tot de administratieve afdeeling gaat geheel, buiten de kerk om, die op haar twee hoeken aan de Zuiderparklaan en in het midden van den voorgevel ingangen heeft. De kerk is een vrijwel rechthoekige ruimte met een galerij, waarop 200 personen kunnen zitten. Hetgeen er het eerst van opvalt is de kansel, die van Mozaiek met de symbolen van de evangelisten is gemaakt en waarboven zich een bladvormig klankbord in aluminium kleur verheft. De architect heeft ook in de decoratie van de kerk lichte kleuren gebruikt, de banken en verdere meubelen zijn daarentegen van donkerkleurig hout. De vloer is met groen kurk linoleum belegd, achter den kansel ligt een donkerrood tapijt. Ondanks het vele licht en de lichte kleuren maakt de zaal toch een rustigen en stemmigen indruk, al zal men ongetwijfeld in 't eerst enigszins vreemd naar het marmer mozaiek van den kansel opzien.

De ramen zijn met een zeer eenvoudig motief van gekleurd glas versierd. Dergelijke versiering, waarbij oud glas in lood is toegepast vindt men ook elders in het gebouw, in het trappenhuis, de verschillende vertrekken, enz. Bij den bouw is over 't geheel van weinig kostbare materialen gebruik gemaakt, evenwel kan ook de leek de zorgvuldige bewerking daarvan (zoo bijv. in het metselwerk) daarvan vaststellen.

Aanneemster van het werk is geweest de firma L. Koolen. De bouw en inrichting heeft ruim 1,5 jaar geduurd en ongeveer ƒ 180.000 gekost.

Uit Het Vaderland, 12 Januari 1931.

Woensdag 21 dezer zal in de Valkenboschkerk, het nieuwe kerkgebouw der Gereformeerde Kerk van den Haag-West aan de Zuiderparklaan, een orgelbespeling gegeven worden.

Deze uitvoering zal zijn ten bate van het werk der Gereformeerde Stadsevangelisatie in den Haag-West De heer Joh. Vetter hoopt met medewerking van mej. Jos. van Antwerpen (sopraan) en van den heer Emil van Amersfoort (viool), werken uit te voeren van Bach, Mendelssohn, Boëllmann en Franck.

Uit maandblad Kerk in Den Haag, mei 2013:

In den Haag sluiten acht kerken de komende tijd hun deuren, te weten:

Uit maandblad Kerk in Den Haag, december 2013 ~ jaargang 17 nr. 161 (www.kerkindenhaag.nl)

SLUITING VAN DEZE KERK

Enkele fragmenten van het sfeerverslag van Hans Hemmes uit dit maandblad.

Kaarsen worden aangestoken. Er staan afbeeldingen van de Valkenboskerk op met het onderschrift 1929-2013. De gemeente is 84 jaar geworden. Zondag was de afscheidsdienst. Gemeenteleden geven elkaar het licht door. Het raakt iedereen.Als een lopend vuurtje gaan de kaarsen van hand tot hand. Een zachte, warme gloed verspreidt zich door de kerkzaal. De lichtbron is de Paarskaars. Hij brandt voor de laatste keer. Achter mij hoor ik gesnik Honderden aanwezigheden zijn er op de slotdienst. Deze kerk is 84 jaar geworden maar had alles in zich om de 100 te halen. Vandaag, zondag 15 december, staat de wereld stil bij de begrafenis van Nelson Mandela. Hier wordt afscheid genomen van een stuk kerkgeschiedenis. Een gemeenschap valt uit elkaar. De gevoelens zijn erg gemengd. Sommigen hebben al onderdak gevonden in de Bosbeskapel of de Marcuskerk. Maar veel mensen weten nog niet waar ze straks de zondagsviering zullen doorbrengen. Voor ouderen die meer kerkfusies hebben meegemaakt, is dit misschien de allerlaatste kerkdienst. Alsof ze bedankt worden voor hun jarenlange kerkgang, zijn er vandaag drie voorgangers. Na de dienst wordt er driftig gefotografeerd. Achter een gordijn komt de oude kansel met de klankschelp erboven tevoorschijn. Een vrouw vertelt me hoe de banken stonden toen ze vroeger belijdenis deed. Ook de attributen als de knielstoel en het doopvont worden met mobieltjes en Ipads vastgelegd. In de gemeentezaal is dan al een soort reünie op gang gekomen. Mensen die veertien jaar geleden verhuisd zijn naar Rijswijk zien oude bekenden terug. Er zijn ook oud-predikanten. Het is er razend druk. Ook op de gang worden hapjes geserveerd.

Het is geschiedenis geworden!

Artikel AD Buurt omarmt kerk (27 januari 2018)

Externe links

De kerk op Wikipedia
Van dit kerkgebouw -exterieur en interieur- zijn veel foto’s te vinden in de digitale beeldbank van het gemeentearchief van Den Haag. Zie [1] In het zoekvak invullen: Valkenboskerk
Meer afbeeldingen op WikiMedia

Afbeeldingen

1930
1930
bouwjaar 1929, foto van recente datum
jaren 1960; Zuiderparklaan/ Loosduinsekade; midden in de verte de toren Nieuwe Zuiderkerk
Foto:Hans Bouma (2015)
Foto:Hans Bouma (2015)
Foto:Hans Bouma (2015)