,s-Gravenhage, Paleisstraat 8 - Doopsgezinde Kerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Paleiskerk
Genootschap:	Algemene Doopsgezinde Sociëteit
Provincie:	Zuid-Holland
Gemeente:	's-Gravenhage
Plaats:	's-Gravenhage
Adres:	Paleisstraat 8
Postcode:	2514JA
Sonneveld-index:	02054
Jaar ingebruikname:	1886
Architect:	Stoffels, K.
Huidige bestemming:	Kerk
Monument status:	Rijksmonument
Hoofdfunctie :	Religieus
Oorspronkelijke bestemming :	Kerk

Geschiedenis

Prachtige kleine neoromaanse zaalkerk, zonder toren, uit 1886. In 1964 veel te zwaar gemoderniseerd, waardoor dit belangwekkende gebouw werd verminkt. Het orgel uit 1886, waarvan het front door de architect van de kerk werd ontworpen, wenste men in die nieuwe situatie niet te handhaven. Het kreeg een nieuwe bestemming in de Hervormde kerk van Dwingeloo. In 2002 is de oerlelijke modernisering van 1964 zo veel mogelijk ongedaan gemaakt, tijdens een algehele restauratie. Het exterieur en de architectonische ruimtewerking en detaillering van het interieur zijn toen in oude luister hersteld. In deze kerk staat een orgel van D.A. Flentrop uit 1967, uitgebreid in 2005.

Na te gaan in welk jaar dit kerkgebouw de naam "Paleiskerk" heeft gekregen.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Vrijstaande eenbeukige kerk in neo-romaanse stijl uit 1885- 1886 ontworpen door de architect K. Stoffels voor de Doopsgezinde gemeente. Het kerkgebouw vormt onderdeel van de rijke laat 19e eeuwse bebouwing aan de gebogen Paleisstraat, die werd aangelegd nadat de gemeente van koning Willem III de koninklijke bezittingen achter het paleis aan de Kneuterdijk had overgenomen.

NB. De in 1964 uitgevoerde moderniseringen van de architect S. Schamhart vallen niet onder de bescherming.

Omschrijving

Kerkgebouw op rechthoekige plattegrond bestaande uit een bouwlaag onder een met leien gedekt zadeldak, drie vensterassen breed en vijf vensterassen diep en een tegen de achtergevel aansluitend bouwdeel, eveneens op rechthoekige plattegrond bestaande uit twee bouwlagen onder een schilddak. De gevels van de kerk zijn opgetrokken in schoon metselwerk met decoratief gebruik van rode verblendsteen en hardstenen sieronderdelen. Op meerdere plaatsen zijn de rijk bewerkte hemelwaterafvoeren met vergaarbakken uit de bouwtijd nog aanwezig. De rijk gedetailleerde puntgevel aan de Paleisstraat wordt geflankeerd door polygonale steunberen met gemetselde pinakels en heeft langs de daklijst een klimmend boogfries. In deze door een natuurstenen kruisbloem bekroonde gevel bevinden zich twee rondboogvensters en in het midden een roosvenster, die voorzien zijn van traceringen in baksteen en natuursteen. Vensters met glas-in-lood. Het vooruitspringende voormalige ingangsportaal met pinakels op kolonetten en een klimmend boogfries heeft een archivolt rustend op zuiltjes met kapitelen. De huidige gemetselde invulling van de oorspronkelijke entreepartij dateert uit de jaren tachtig. In de zijgevels rondboogvensters voorzien van traceringen in baksteen en natuursteen en glas-in-lood. Voor de vensters zijn houten voorzetramen geplaatst. Tussen de vensters zijn de zijgevels geleed door lisenen. Een scheiding tussen de begane grond en hoger gesitueerde vensters wordt gesuggereerd door een hardstenen, geprofileerde cordonlijst die ter plaatse van de lisenen als pilasters is uitgewerkt. Voorts in de zijgevels sierankers en siermetselwerk, met name onder de gootlijst; onder de vensters zandstenen blindnissen met gotisch driepasmotief. De zijgevels worden aan de oostzijde halfrond beëindigd. Het rechthoekig bouwdeel tegen de oostgevel is in dezelfde trant vormgegeven als het kerkgebouw. De begane grond is behoudens de noordgevel geheel gemoderniseerd in een afwijkende architectuur. Het inwendige is in 1964 naar ontwerp van de architect S. Schamhart gemoderniseerd.

Waardering

Kerk van architectuurhistorisch belang als waardevol voorbeeld van op de neo-romaanse stijl geinspireerde kerkelijke bouwkunst. Tevens van waarde als onderdeel van een harmonisch en karakteristiek ensemble uit het einde van de vorige eeuw aan de Paleisstraat.

In de media

Uit Het Vaderland, 10 Augustus 1923.

Men schrijft ons: De werkzaamheden aan het orgel in den Doopsgezinde Kerk zijn afgeloopen. Nieuwe klavieren vervangen de rammelende oude, terwijl de vroegere, zeer onvoldoende werkende, manuaalkoppel plaats maakte voor een nieuwen van heel andere constructie. Daartoe moest het bestaande mechaniek mede een grondige verandering ondergaan. Voorts werd een nieuwe bevoering en verandering van het pedaalmechaniek en van het pedaalklavier aangebracht en de werking van den pedaalkoppel verbeterd. De 54 oude, slecht aansprekende Trompetpijpen werden vervangen door nieuwe, waarvan de corpsen 60 pCt. tin, de mondstukken en tongen van koper en de stemkrukken van phosphorbronsdraad zijn. De uitvoering dezer werkzaamheden was toevertrouwd aan den heer G. van Leeuwen te Leiderdorp. Intusschen is het orgel sinds eenigen tijd door de firma Bouvy en Co. voorzien van een electrischen windaandrijver. De wekelijksche Wijdingsuren kunnen dus nu hervat worden en het eerste zal plaats hebben op a.s. Donderdag 16 Augustus, waarvoor de organist de medewerking verkreeg van de solisten mevr. Regina Grelinger (celliste) en den heer Willem Ravelli (bas).