,s-Gravenhage, Lange Voorhout 2 - Kloosterkerk

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Kloosterkerk
Genootschap:	Protestantse Kerk in Nederland
Provincie:	Zuid-Holland
Gemeente:	's-Gravenhage
Plaats:	's-Gravenhage
Adres:	Lange Voorhout 2
Postcode:	2514ED
Sonneveld-index:	01965
Jaar ingebruikname:	1400
Architect:
Huidige bestemming:	Kerk
Monument status:	Rijksmonument
Hoofdfunctie :	Religieus
Oorspronkelijke bestemming :	Kerk

Geschiedenis

Historische gotische kerk met dakruiter. Schip in vorm Haagse Hallentype.

De huidige, laatgotische kloosterkerk behoorde bij een voormalig Dominicanerklooster dat is gesloopt in 1583. Sindsdien is de kerk in gebruik bij de Hervormden, en thans hoofdkerk van de PKN in Den Haag.

Mooie glas-in-loodramen, grotendeels afkomstig uit de in 1942 gesloopte Duinoordkerk. In een zijkapel ook een prachtige mozaïekwand uit de Duinoordkerk.

Monumentomschrijving Rijksdienst

Kloosterkerk, oorspronkelijk kerk van het Dominicanerklooster - hoofdbeuk en koor van omstreeks 1400, zuiderzijbeuk begin 16e eeuw toegevoegd. Mechanisch torenuurwerk, gemaakt door Huyck Hopcoper in 1620. Geveluurwerk, Eijsbouts.

Gebouwomschrijving SKKN

De gotische kloosterkerk ligt beeldbepalend op de hoek van het Lange Voorhout en de Parkstraat. Aan de zijde van het Lange Voorhout heeft de kerk drie smalle puntgevels met grote vensters. Rechts daarvan ligt de kosterij met ruimtes voor administratie en vergaderkamers. Aan de zijde van de Parkstraat heeft de kerk twee puntgevels met ramen en een muurvlak met een horizontale daklijst, waarboven een zadeldak. Links van de kerk aan de Parkstraat bevindt zich een lange gang van waaruit verschillende kamers bereikbaar zijn, zoals de bestuurskamer, de bibliotheek, de vicariskamer en de gerfkamer. Via twee trappenhuizen vanuit de gang is de eerste verdieping te bereiken waar zich de opkamer, de jeugdkapel en de kerkzaal bevinden (zie plattegrond, fotonr. 2043.017).

Oorspronkelijk maakte de Kloosterkerk deel uit van het Predikheren- of Dominicanenklooster dat omstreeks 1400 gesticht werd. De huidige omvang kreeg de kerk omstreeks 1540 toen naast het schip en koor een even hoge zijbeuk met recht gesloten koor werd gebouwd. Aan de zijde van het Lange Voorhout kreeg deze zijbeuk drie hoog opgetrokken dwarskapellen. Reformatie en Beeldenstorm in de 16de eeuw gingen niet ongemerkt voorbij aan de Kloosterkerk. Veel beelden, altaren en schilderijen gingen verloren. De kloosterlingen konden zich handhaven tot 1574 waarna het klooster als gasthuis verhuurd werd. Negen jaar later werden de kloostergebouwen grotendeels gesloopt, alleen de kerk bleef intact. Omdat de kerk voor andere doeleinden werd gebruikt werd er een wand tussen koor en schip geplaatst. Sinds 1617 worden er weer erediensten gehouden. Het koor bleef tot 1665 in gebruik als geschutgieterij van de Staten van Holland. Welke functie het koor daarna had is niet duidelijk, het werd in ieder geval niet gebruikt voor de erediensten. In de 19e eeuw werd een koninklijke loge gebouwd in de wand die het koor van het schip scheidde. Nadat in 1912 plannen tot afbraak van de kerk grote weerstand opriepen bij de bevolking werd de kerk van 1913 tot 1919 gerestaureerd.

Sinds de Tweede Wereldoorlog is de Kloosterkerk in gebruik bij de Duinoordgemeente , een experimentele gemeente, maar sinds 1934 weer aangesloten was bij de Nederlandse Hervormde Kerk. De eerste predikant van de Duinoordkerk, ds. Creutzberg, is één van de vertegenwoordigers van de liturgische vernieuwing uit het begin van de 20ste eeuw. Op zijn verzoek werd de Duinoordkerk gebouwd en ingericht naar voorbeeld van de Nieuwe Kerk te IJmuiden. In 1942 moest de Duinoordkerk vanwege oorlogshandelingen gesloopt worden en kreeg men de beschikking over de Kloosterkerk. Toen herbouw van het eigen gebouw na de oorlog niet mogelijk bleek vestigde de gemeente zich definitief in de Kloosterkerk.

Van 1952 tot 1953 werd de kerkruimte gerestaureerd en opnieuw ingericht met het meubilair van de Duinoordkerk. In 1955 begon men met het herstel van koor en crypt. Pas toen werd de muur die het koor van het schip scheidde weer afgebroken. De koninklijke loge verdween en de preekstoel van de Kloosterkerk werd verkocht aan een niet nader genoemde gemeente in de provincie Zuid-Holland. In plaats daarvan kreeg de preekstoel uit de Duinoordkerk een plaats op de overgang van koor naar schip. De gehele restauratie stond onder leiding van architect Ph.W.C. Bolt.

In 1988 was er weer een renovatie noodzakelijk, waarbij scheuren in de muren werden hersteld, dakgoten vernieuwd en de glas-in-loodramen opgeknapt.

Orgels

Witte-orgel

C.G.F. Witte bouwde in 1864 een nieuw orgel voor de Kloosterkerk met twee manualen, vrij pedaal en in totaal 21 stemmen. Het oude orgel, gemaakt door Stephanus Cousijns in 1680, werd verkocht aan de Hervormde kerk te Woudrichem. Het Witte-orgel is in gebruik genomen op 30 oktober 1864. In de jaren 1909-1910 breidde Van Leeuwen het orgel uit met een derde manuaal in een zwelkast en enkele registers. De tractuur werd gewijzigd in een pneumatische. Hierna is het orgel op 4 september 1910 weer in gebruik genomen. Rond 1950 werd de Kloosterkerk gerestaureerd. Bij deze restauratie is de oude koorafscheiding weggehaald, waardoor een andere kerkruimte ontstond. De oude plaats van het orgel was tegen deze scheidingswand. Inmiddels was er door een groep organisten een negatief rapport over het orgel verschenen, zodat besloten werd een nieuw instrument te laten maken door de Deense firma Marcussen. Vooruitlopend hierop is het Witte/Van Leeuwen-orgel gedemonteerd en opgeslagen in de Grote Kerk van Den Haag. Onderdelen van het orgel zijn gebruikt voor orgels in de Gereformeerde Kerk "De Morgenster" te Heemskerk, de Vrijgemaakt Gereformeerde Kerk te Dalfsen en de Hervormde Kerk te Kapelle.

(Bron:Orgeldatabase)

Marcussen-orgel

In 1963-1966 bouwde Marcussen een nieuw orgel in de Kloosterkerk, ter vervanging van het instrument van Witte uit 1864. Adviseurs bij de bouw waren Bernard Renooij, cantor-organist van de Kloosterkerk, en Adriaan Engels, organist van de Grote Kerk. Cor Edskes ontwierp de orgelkas. Het is in gebruik genomen op zondag 10 april 1966 (Eerste Paasdag), gevolgd door een officiele ingebruikname op 11 april 1966 met een concert door de beide adviseurs. In het begin van de jaren negentig is het orgel door Fama & Raadgever opnieuw geïntoneerd. In 2015 is het borstwerk door de firma Van Vulpen in een zwelkast geplaatst.

(Bron:Orgeldatabase)

In de media

Uit Rotterdamsch Nieuwsblad, 9 Juni 1913.

De Kloosterkerk te 's-Gravenhage. Zooals onze lezers weten, is men reeds eenigen tijd bezig aan het herstellen der Kloosterkerk in Den Haag. Al herstellende is men thans zoover gevorderd. dat meer en meer blijkt, dat de kerk niet dan met groote kosten (pl.m. f 70.000 meer dan gedacht was) te herstellen is; ja, er loopen zelfs geruchten, volgens het Vad. (Het Vaderland, red.) van geheele afbraak.

De bouwmeesters uit de 17e eeuw schijnen niet 17e eeuwsch te werk te zijn gegaan. Voor kalk is vaak zand gebruikt, terwijl zelfs tusschenmuurtjes met hooi gevuld zijn enz. enz. Vandaag wordt er over het lot der kerk beslist.