Amsterdam, Kloveniersburgwal 50 - De Kloof
Uit Reliwiki
| Algemene gegevens | |
|---|---|
| Naam kerk: | De Kloof |
| Genootschap: | Hersteld Evangelisch Lutherse Kerk |
| Provincie: | Noord-Holland |
| Gemeente: | Amsterdam |
| Plaats: | Amsterdam |
| Adres: | Kloveniersburgwal 50 |
| Postcode: | 1012CT |
| Sonneveld-index: | 04839 |
| Jaar ingebruikname: | 1793 |
| Architect: | Hart, Abraham van der, Amsterdam |
| Huidige bestemming: | buiten gebruik |
| Monument status: | Rijksmonument 3035 |
Geschiedenis
Galerijkerk zonder toren. Gebouwd als Hersteld Evangelisch-Lutherse kerk.
Buiten gebruik als kerk in 1952, daarna tot ongeveer 1994 archiefruimte van De Nederlandsche Bank. Hierna heeft deze voormalige kerk enkele jaren leeggestaan. Tijdens o.a. enkele Open Monumentendagen was dit gebouw geopend, waarbij het oorspronkelijke, architectonisch interessante, interieur goed zichtbaar was. In tweede helft jaren 1990, inclusief diverse inbouwen, verbouwd tot het huidige Compagnietheater. Het belangrijke orgel uit deze kerk (J.S. Strumphler, 1796) bevindt zich sinds 1962 in de Grote- of St. Eusebiuskerk in Arnhem. Dit orgel is bekend wegens talrijke radiobespelingen door organist Jan Zwart (1877-1937). Op de brede rechter zijgevel van dit gebouw, aan de Kloveniersburgwal, bevindt zich een kleine gedenkplaat ter herinnering aan Jan Zwart.
- Eind 2021 is het Compagnietheater opgeheven en vertrokken uit dit voormalige kerkgebouw.
Monumentomschrijving Rijksdienst
Voormalige Hersteld Evangelisch-Lutherse Kerk. Rechthoekig gebouw onder schilddaken, met pilasters en fronton in de middenrisaliet en drie deuromlijstingen (1793).
In de media
- Uit Nieuwe Rotterdamsche Courant, 12 Februari 1923.
Het orgel in de hersteld evangelisch luthersche kerk te Amsterdam
De heer J.W. Enschedé schrijft ons: Toen in 1793 het kerkgebouw van deze gemeente, wier leden zich om kerkelijke geschillen hadden afgescheiden van de Luthersche Kerk en gekomen waren tot een eigen organisatie, voltooid was, heeft zich ras de noodzakelijkheid doen gevoelen in deze kerk aan den Kloveniers-burgwal ook een orgel te hebben. Door een legaat en door giften werden de noodige gelden gevonden; bij contract van 14 Maart 1793 werd de bouw opgedragen aan den Amsterdamschen orgelmaker Johannes Strumphler, aan Ziesenis de ordonnantie en decoratie van het front; 1 Juli 1796 werd het nieuwe orgel ingewijd.
Sedert heeft het instrument onafgebroken dienst gedaan. Maar welke goede eigenschappen het ook had en nog heeft, uit den aard der zaak werd door het voortgaan der tijden de geluidskwaliteit steeds minder geschikt voor de reproductie van onze tegenwoordige orgelmuziek, die klanken behoeft, welke 139 jaar geleden niet bestonden. Dat gemis heeft zich in de laatste jaren steeds krachtiger doen gevoelen. Immers, toen 25 jaar geleden de heer Jan Zwart, organist te Capelle a/d IJsel, tot organist van dit orgel benoemd werd, begon deze dadelijk ook orgelbespelingen buiten de kerkdienst om te geven. Daarmede heeft hij succes gehad. Zijn orgelbespelingen worden druk bezocht en zijn gaan behooren tot een niet te verwaarloozen element in het Amsterdamsche muziekleven. Maar, hoezeer ook vervuld van eerbied voor het oude orgelgeluid, het gemis aan moderne klanken belemmerde hem in zijn streven. Door het college van ouderlingen is toen getracht, als huldigingsblijk bij zijn 25-jarig jubileum, den heer Zwart aan te bieden een orgel, zijner waardig. Mijn advies werd gevraagd en ik adviseerde: behoudt het oude instrument; voegt er aan toe een nieuw instrument, zoodanig gedisponeerd, dat het geluid zich aanpast aan het oude. Aldus is geschied. Door den orgelmaker A. Bik te Amsterdam is het orgel schoongemaakt, waar noodig hersteld en nieuw geïntoneerd, alles met strikte eerbiediging van het historisch bestaande; in een daartoe nieuw gebouwd vertrek achter het orgel is het nieuwe gedeelte, bestaande uit acht manuaal- en twee pedaalstemmen, geplaatst en met het oude in verbinding gebracht door buizen-pneumatiek.
Gisteren is het aldus vergroote orgel in den morgendienst ingewijd door ds. Westermann, die niet naliet in zijn predikatie over psalm 93 vers 1, 1ste ged., zijn erkentelijkheid te betuigen over de aanwezigheid van onderscheidene officieele personen: den heer burgemesster van Amsterdam, vertegenwoordidigers der kerkelijke commissie, van de Evangelisch Luthersche gemeente, van het Genootschap Amstelodamum en van het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap. Tevens is de heer Zwart gehuldigd, in het midden der gemeente voor het vele tijdens zijn ambtsbediening gedaan, als kerk-organist en orgelbespeler, eerst door het zingen van gezang 18, vs. 1 en 4, dezelfde verzen, waarmede hij voor 25 jaar zijn functie aanvaardde, later in het doophuis door een hartelijke toespraak van den voorganger. Dinsdagavond hoopt de heer Zwart in een daartoe te houden bespeling te laten hooren, tot welke combinaties het oude en nieuwe werk zich leent. Evenals in de Luthersche kerk te 's-Gravenhage, waar iets dergelijks op mijn advies door denzelfden orgelmaker Bik, een paar jaar geleden is tot stand gebracht, is ook hier het nieuwe werk opgesteld in een zwelkast, en bespeelbaar van het derde klavier uit. Door een omschakelaar is het mogelijk gemaakt, dak het eveneens bespeelbaar is op het tweede klavier, wat gedaan is om de registratie-mogelijkheden en daardoor het aantal klankkleuren te vergrooten.
- Uit Het Vaderland, 29 Maart 1923.
Dinsdag 3 April vangen de wekelijksche orgelavonden te Amsterdam door den heer Jan Zwart in de Luth. Kerk, Kloveniersburgwal, weder aan. Het orgel zal door zijn kort geleden verkregen uitbreiding van stemmental nog meer en beter recht kunnen laten wedervaren ook aan de moderne orgellitteratuur. De eerste bespeling is gewijd aan Bach en Guilmant (Sonatenavond).
Externe links
Afbeeldingen
Exterieur
opname 1959 © AvD.
Foto. J.Sonneveld, Leidschendam.
.JPG)
Interieur
Strümphler-orgel (1795), sinds 1962 in de Eusebiuskerk te Arnhem.
Strümphler-orgel (1795), sinds 1962 in de Eusebiuskerk te Arnhem.
