Naaldwijk, Molenstraat 29 - Adrianus

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Adrianus
Genootschap:	Rooms Katholieke Kerk
Provincie:	Zuid-Holland
Gemeente:	Westland
Plaats:	Naaldwijk
Adres:	Molenstraat 29
Postcode:	2671EV
Sonneveld-index:	02699
Jaar ingebruikname:	1931
Architect:	Margry, Jos; Dessing, J.P.
Huidige bestemming:	kerk
Monument status:	Rijksmonument 527120

Geschiedenis

Grote, monumentale, buitengewoon belangrijke, late ± neogotische kerk met hoge toren.

De huidige R.K. kerk aan de Molenstraat dateert uit 1931 en is ontworpen door Jos. Margry. De bouwstijl is neo-gotisch, maar de ruimtebeleving is door onbelemmerd zicht op het hoofdaltaar vernieuwend. Doordat de kerk recentelijk is ontdaan van latere toevoegingen, is deze in haar oorspronkelijke vorm te bewonderen. Met name het netgewelf en de secco’s van de kruiswegstaties zijn zeker de moeite waard. De toren is met 73 meter volgens diverse bronnen de hoogste kerktoren in het Westland. Volgens andere bronnen is de kerktoren van de ook prachtige St. Bartholomeüskerk in Poeldijk echter 76 m hoog.

De Sint-Adrianuskerk is een Rooms-katholieke kerk in de Westlandse plaats Naaldwijk, genoemd naar patroonheilige Sint-Adrianus. Het is de derde kerk die op deze plek werd gebouwd in twee eeuwen tijd (1787, 1870 en 1931).

(Bron:Wikipedia)

Monumentomschrijving Rijksdienst

R.K. kerkgebouw, gewijd aan St. Adrianus. De parochiekerk in een van de neogotiek afgeleide stijl, de "Rotterdamse gotiek", met brede spitsbogen is met bijbehorende pastorie en ommuring van het kerkplein in 1928 ontworpen door Jos. Margry (Josephus Cornelius Franciscus; 1888-1982); gebouwd 1930-1931 door aannemer Van Sambeek uit Haarlem. De architect heeft in zijn ontwerp een nieuw liturgisch uitgangspunt voor de kerkbouw toegepast, waarbij onbelemmerd zicht op het hoofdaltaar een rol speelde. De kerk is de laatste van de 54 kerken die gebouwd zijn door de drie kerkenbouwmeesters uit de familie Margry (E.J., A.A.J. en Jos.).

De parochie van St. Adrianus gaat terug tot zeker het begin van de 14de eeuw. De bouw van de huidige kerk was een plaatselijk prestige-project. Het koor is vanwege de situering van het beschikbare terrein op het noordwesten georiënteerd. De kerk verving een eerdere St. Adrianuskerk van 1868 op een andere plaats, die wederom een voorganger had van 1790. Ook de huidige NH kerk was voor de reformatie een St. Adrianuskerk.

N.B. De kerk werd gewijzigd in 1971, waarbij o.a. de authentieke teakhouten kerkbanken werden verbouwd tot lichtarmaturen. Opnieuw gewijzigd c.q. gerestaureerd in 1985 en 2001, waarbij veel van de eerdere, verstorende wijzigingen ongedaan zijn gemaakt. Kerkvloer en bankenplan dateren van de restauratie in 2001. Van het altaar naar ontwerp van Margry is sinds de jaren 1970 alleen de Calvariegroep van Van de Winkel (Den Haag) bewaard; in de altaarruimte staat thans een orgel, aangekocht in 1969 en geplaatst in 1972 (gebouwd door firma L. Verschueren).

Die nieuwe Adrianuskerk aan de Molenstraat 29 werd 29 september 1931 in gebruik genomen. Jos Margry was de architect. Daarna is er nog vele jaren hard gewerkt om de kerk te verfraaien. Door de liturgische vernieuwing na het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) is de kerk in 1971 enorm veranderd en Kerst 1971 in gebruik genomen als multifunctioneel gebouw. Eind jaren 1990 gingen er toch stemmen dat er eind 1960 wel wat al te rigoureus was veranderd. Na de laatste viering van zondag 29 april is begonnen met de renovatie. En op 18 november 2001 is de kerk weer in gebruik genomen. Op de plaats van het hoofdaltaar staat het orgel (dat staat er al sinds Kerst 1971). Centraal staat de altaartafel, met daaromheen de stoelen van de parochianen. De huidige kerkinrichting wordt omschreven als “bewaard uit het verleden, weer helemaal klaar voor de toekomst”.

Omschrijving

Basilicale KERK in schoon metselwerk van geelgrijze klinkers bestaande uit schip met zijbeuken (gangpaden) en priesterkoor met vijfhoekige apsis met kooromgang, geflankeerd door links de paramentenruimte en rechts de sacristie. Aan de voorzijde forse, vierkante toren en portaal. Pannengedekte (zadel)daken. De voorgevel wordt bepaald door drie achter elkaar geplaatste vrij steile topgevels met trapmotief, waarachter respectievelijk portaal, orgelbalkon en schip. In de voorgevel bieden een centrale hoofdingang met openslaande deuren onder spitsboog met raam en met grote sluit- en ekstenen en secundaire ingangen aan weerszijden toegang tot portaal. Daarboven in de topgevel van het orgelbalkon een hoog en breed spitsboogvenster. Links de toren met verticale geleding in de eerste zone; daarboven galmgaten, geprofileerde horizontale lijst en rondom wijzerplaten waarnaast horizontale accenten op de hoeken; de zeer hoge torenspits, gedekt met leien en voorzien van smeedijzeren kruis, maakt ca. eenderde van de hoogte van de toren uit. Onder in de toren een spitsboogportaal met openslaande deuren. Alle deuren met zware lateien en grote duimgehengen met uitgesmede krullen. Rechts sluit de pastorie aan op de voorgevel van de kerk. Linker- en rechterzijgevel in drie traveeën. Elke travee met een groot en breed spitsboogvenster onder een van drie aaneengeschakelde steekkappen; de daardoor ontstane ruimten vormen in het interieur de smalle zijbeuken. Richting koor smalle en hoge gekoppelde spitsboogvensters van parementenruimte en sacristie. In de dakschilden van het schip kleine steekkappen. De achtergevel van het schip is een topgevel, waartegen het koor met drie gekoppelde spitsboogvensters in zowel de lichtbeuk als de kooromgang.

Het gehele interieur in schoon c.q. decoratief metselwerk van gele Friese steen met op hoeken en aan randen geglazuurde Friese steen, in de benedenzone marmeren lambriseringen, daartussen markante zwarte natuursteenbanden. Bij de ingangen een portaalruimte, daarachter de ruimte onder het orgelbalkon met drie gewelven en rechts aansluitend, aan de noordzijde, de doopkapel en doorgang naar doopkamer met kluis, waarvan de deur afkomstig is van de voorgangerkerk van 1868. Boven het orgelbalkon het Caeciliaraam uit de bouwtijd. Breed middenschip en zeer smalle zijbeuken (gangpaden) gescheiden door korte achthoekige pijlers: vier vrijstaande en vier muurpijlers. Hoog en breed netgewelf in schoon metselwerk met decoratief gemetselde gewelfvlakken (elk gewelfvlak is een klein graatgewelf) en groen en geel geglazuurde Friese steen in de bogen en ribben, sluitstenen van tufsteen. Geboorte van de gewelven op geringe hoogte vanwege de korte pijlers. Spaarvelden onder brede spitsboogvensters in de zijgevels van de zijbeuken zijn voorzien van muurschilderingen (opdracht in 1931) met veertien kruiswegstaties van Gerrit (Gerard) van Geffen (geb. 1883), daaronder aansluitend marmeren lambrisering. Smalle gewelven in de drie traveeën van de zijbeuk. Smeedijzeren hek naar de Mariakapel onder in de toren. Achter de triomfboog de gewelfde apsis met glas-in-loodvensters in de lichtbeuk; kooromgang met glas-in-loodvensters. Alle andere ramen zijn eveneens voorzien van glas-in-lood, de oudste uitgevoerd door de firma Basart en Sloet uit Den Haag (o.a. apsis). De grote figuratieve ramen van deze firma in de zijmuren van de kerkruimte werden vervangen door andere ramen, waarvan thans twee naar ontwerp van de Benedictijn Jac. van der Mey, een Geboorteraam (1947) en een Verrijzenisraam (1943). Andere van Stokhof-De Jong uit 1950. In de sacristie bevinden zich authentieke eikenhouten credens- en paramentenkasten, een sacristiekluis van Lips uit de bouwtijd en glas-in-lood in art deco stijl. Klokken in de toren van de fa. Eysbouts, geplaatst in 1948.

Waardering

De KERK van St. Adrianus is

van belang voor het oeuvre van de architect Jos. Margry en als laatste van een serie kerken van de kerkenbouwers Margry;
van architectonisch belang vanwege de grote overspanning;
van bouwtechnisch belang door de bijzondere uitvoering van het netgewelf in schoon metselwerk;
van belang als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van het katholieke kerkgebouw in het interbellum;
van belang voor de oeuvres van de glaskunstenaar Jac. van der Mey en de schilder Van Geffen;
van kerkhistorisch belang als voortzetting van de oude parochie van St. Adrianus;
gezichtsbepalend voor het centrum van Naaldwijk.

Orgel

Blaisse & Strunkorgel

De huidige Sint Adrianuskerk in Naaldwijk werd in gebruik genomen in 1931. De firma Blaisse & Strunk kreeg de opdracht om een nieuw orgel te bouwen voor deze kerk. Het kreeg twee manualen en pedaal met 33 stemmen. Het orgel was van niet al te beste kwaliteit en vertoonde veel problemen. Het orgel uit de vorige kerk werd door Blaisse & Strunk ingenomen. Dit was een instrument van Kam & Van der Meulen uit 1843, dat spoorloos is verdwenen. In 1972 is het nieuwe orgel afgebroken en vervangen door een nieuw orgel van de firma Verschueren.

(Bron:Orgeldatabase)

Verschuerenorgel

Bij de bouw van dit orgel heeft Verschueren gebruik gemaakt van pijpwerk en windladen uit het gesloopte Witte-orgel van de Grote Kerk in Den Haag. Adviseur bij de bouw was dr. P.J. de Bruyn. Het front is ontworpen door architecten- en ingenieursbureau Batist, Lochtenberg en Smits te Rotterdam.

(Bron:Orgeldatabase)

In de media

Uit Het Vaderland, 4 September 1931.

Te Naaldwijk is Woensdag de nieuwe r.k. kerk door mgr. Aengenent, bisschop van Haarlem, ingewijd. De hooge gast werd aan het begin van het dorp door vele autoriteiten en geestelijken ontvangen, waarna in optocht naar de nieuwe kerk gereden werd. Vele vereenigingen liepen in den stoet mede. Bij het St. Martinusgesticht werd de bisschop door een meisjeskoor toegezongen. De belangstelling langs den weg was bijzonder groot. Bij aankomst aan de kerk heeft de voorzitter van het comité van ontvangst, de heer Van Rest, een welkomstwoord gesproken en een korte inleiding gehouden. Pastoor Wierdels hield vervolgens een korte speech vóór de kerk, tijdens het uitspreken waarvan de menigte zich een schuilplaats moest zoeken tegen den stroomenden regen. Daarna sprak burgemeester Eisen eenige woorden, waarna mgr. Aengenent een kort dankwoord tot de aanwezigen richtte.