Uithoorn, Schans 14 - Jan de Doper (1867 - 2007)

Bezig met het laden van de kaart...

Algemene gegevens
Naam kerk:	Jan de Doper / Schanskerk
Genootschap:	Rooms Katholieke Kerk
Provincie:	Noord-Holland
Gemeente:	Uithoorn
Plaats:	Uithoorn
Adres:	Schans 14
Postcode:	1421BB
Inventarisatienummer:	06126
Jaar ingebruikname:	1867
Architect:	Brink, H.J. van den
Huidige bestemming:	buiten gebruik 2007
Monument status:	Gemeentelijk monument

Geschiedenis

Neoromaans kerkgebouw, met twee torens, ontworpen door H.J. van den Brink (1816-1883). Verbouwing, uitbreiding en modernisering interieur 1965. Daarbij is de oude koorafsluiting vervangen door een moderne koorpartij met dakruiter. Buiten gebruik als rooms-katholieke kerk in het najaar van 2007; sindsdien in enig verval. Enkele voorwerpen uit deze kerk zijn in 2008 overgebracht naar de Sacramentskerk, de tweede R.K. kerk in Uithoorn. O.a. 4 houten Evangelistenbeelden, de Kruiswegstaties.

De oorspronkelijke sloopplannen leken vanaf najaar 2009 van de baan. Er zou, in overleg tussen het Bisdom Haarlem-Amsterdam en de Gemeente Uithoorn, worden gezocht naar een waardige herbestemming. Naar aanleiding van een alarm over instortingsgevaar van de torens, op 10 mei 2012, zijn op 10-11 mei 2012 de twee torenkruisen en de zandstenen kruisvormige bekroning van de voorgevel verwijderd.

De toekomst van dit kerkgebouw is uiterst onzeker: bedreigd met sloop. Indien de kerk gesloopt wordt, verdwijnt hiermee één van de laatst overgebleven kerkgebouwen van architect Van den Brink.

Op 27 november 2014 is een koopovereenkomst getekend tussen het Bisdom Haarlem en de ontwikkelcombinatie Hart aan de Amstel. Er zullen woningen gebouwd worden rondom de kerk. De kerk wordt op 30 november 2014 per decreet door de bisschop aan de kerkelijke eredienst onttrokken. (zie In de media)

Geschiedenis van de Parochie St. Jan de Doper

De parochie St. Jan de Doper bestaat al vanaf 1782. De Uithoornse katholieken kerkten toen in De Hoef en woonden daar in de kerkschuur de mis bij. Na jaren van overleg kon pastoor Matthias Herfkens een nieuw kerkje laten bouwen in de Schans dat op 21 december 1782 werd ingewijd met een plechtige H. Mis. Een bisschop was er niet om de consecratie te verrichten, dus droeg de pastoor een eerste plechtige H. Mis op ter inwijding. Het is niet duidelijk hoe dit gebouw er heeft uitgezien. Prenten of tekeningen zijn, voor zover bekend, niet bewaard gebleven. Aan de straatkant zal het een gewoon huis geleken hebben, ook al omdat de pastorie ervoor stond. De kerkgangers moesten door een poort van anderhalve meter breed naar de ingang van de kerk, aldus de herinnering van een dorpsgenoot in 1934. Bij de kerk werd nooit een kerkhof aangelegd; daarvoor was absoluut geen plaats. Hoogstwaarschijnlijk is er ook nooit iemand in de kerk begraven. Tot 1827 mocht dat wel, maar liever bracht men de doden naar Kudelstaart. Vanaf 1819 konden de doden naar De Kwakel gebracht worden, naar het zojuist ingerichte kerkhof aldaar. In 1864 werd door de parochie een stuk grond gekocht aan het Zijdveld, nu Zijdelveld geheten, en ingericht als parochiekerkhof.

Mgr. J. Zwijsen, de eerste aartsbisschop in ons land sedert het herstel van de kerkelijke hiërarchie in 1853, organiseerde in snel tempo zijn bisdom. Overal werden staties officieel omgezet in parochiekerken onder leiding van een pastoor. In maart 1855 was de statie in de Schans aan de beurt, samen met onder andere Mijdrecht. De naam van de parochie was toen H. Joannes Onthoofding, welke later is gewijzigd in St. Jan de Doper. Pastoor van de kersverse parochiekerk was Petrus de Wit. Zijn opvolger, pastoor Otten, wilde op zijn manier een nieuwe start maken: een goed georganiseerd kerkbestuur, een eigen kerkhof en een nieuwe kerk. Amper een paar maanden na zijn aankomst in 1862 besloot het kerkbestuur een stukje grond gelegen achter de bestaande kerk aan te kopen. Pastoor Otten had kennelijk zijn kerkbestuur kunnen overtuigen van de noodzaak om zo spoedig mogelijk het houten en volgens zeggen bouwvallige kerkje te vervangen.

Architect H.J. van den Brink pakte het groots aan. In Uithoorn verrees een bouwwerk dat alles wat tot dan toe was gebouwd in het dorp in de schaduw stelde. Op 14 augustus 1866 kwam het Koninklijk Besluit af dat de kerk gebouwd mocht worden naast de oude. De ongeschiktheid en bouwvalligheid van het oude kerkje waren te duidelijk gebleken. Bij de aanbesteding in oktober 1866 waren de Gebr. Van Vliet de laagste inschrijvers met ƒ 48.979,--. Tegen dit bedrag hoefde het kerkbestuur niet op te zien, want van veel kanten kreeg het financiële steun. In de jaren verlopen sedert het opperen van de nieuwbouwplannen door de pastoor, had het kerkvolk spoedig ƒ 37.000,-- bijeengebracht. In april 1867 was de fundering gereed en kon de eerste steen gelegd worden. Namens de aartsbisschop kwam deken M. van Bijlevelt naar Uithoorn en verrichtte de plechtigheid op 1 mei. Na ruim een jaar bouwen stond de kerk; driebeukig was zij geworden. In februari 1868 vond de aanbesteding van de banken plaats. De laagste inschrijver wilde deze maken voor ƒ 4,66 per stuk. Het plan te komen tot 600 zitplaatsen bleek niet haalbaar. Nadat op 17 juli de Gebr. Adama het oude orgel (van 1824) overgebracht hadden, was de kerk zo goed als gereed. De exacte datum van de consecratie door Mgr. Schaepman is niet bekend. Omdat men rond de eeuwwisseling in augustus het kerkwijdingsfeest ter herinnering aan de consecratie vierde, lijkt het aanvaardbaar de consecratie te plaatsen op 29 augustus, feestdag van de Onthoofding van de H. Johannes de Doper. De torens van de kerk werden pas later gebouwd. Pastoor Van den Bosch kon dankzij een geweldige schenking in 1884 opdracht verstrekken de torens te bouwen, gevolgd door de opdracht klokken te laten plaatsen, eveneens dankzij een gift. Daarna vonden nog een aantal aanpassingen plaats. In 1897 werd het oude orgel vervangen door een nieuwe van de Gebroeders Maarschalkerweerd. In de jaren twintig bouwde men een nieuwe pastorie ter vervanging van de oude pastorie van het einde van de 18 e eeuw. In 1959 werd de kerk te klein voor het grote aantal kerkgangers en verstrekte het bestuur de opdracht het priesterkoor te vernieuwen. In 1961 werd daarom het oude priesterkoor met apsis en glas-in-loodramen gesloopt en vervangen door een ruim en eenvoudig koor en een zijkapel. Tegelijkertijd werden de kruiswegstaties en klokken vervangen, mede dankzij een groot aantal giften, en werd het portaal vernieuwd. Vele jaren later, in 1995, kwam er een nieuw parochiehuis (parochiecentrum) gereed ter vervanging van het een paar jaar eerder gesloopte parochiehuis dat naast de kosterswoning stond. In dit nieuwe parochiehuis werd een groot deel van de zijkapel opgenomen, daar deze vrijwel geen dienst meer deed. Zo is de huidige situatie (2007).

Ontleend aan: "200 jaar Parochie St. Jan Uithoorn, 1782-1982", drs. P.J.J.M. van Wees.

2022 - De Schanskerk in Uithoorn, ook wel bekend als Sint-Jan de Doperkerk, is gekocht door DID Vastgoedontwikkeling. Goed nieuws! Want met deze koop kan het kerkfront van de kerk behouden blijven en de herontwikkeling van de pastorie verder worden voorbereid. Een belangrijke stap voor het plan voor het hele Schansgebied.

In de media

Uit de Telegraaf d.d. 10 mei 2012

Kerk staat op instorten

UITHOORN - In Uithoorn dreigt een kerk in te storten. De brandweer heeft het gebied rond de kerktoren afgezet en is bezig met een evacuatie.

Het betreft de Sint-Jan de Doperkerk, ook bekend als de Schanskerk. De voormalige rooms-katholieke kerk is al een paar jaar gesloten. Het gebouw verkeert volgens een gemeentewoordvoerster in zeer slechte staat. Ze zegt dat er een serieus risico bestaat op instorting en dat er donderdag snel actie moest worden ondernomen. Volgens een woordvoerder van de brandweer is het gebied in een cirkel van 60 meter rondom de kerk afgezet. Dit is een voorzorgsmaatregel. ,,We kijken nu hoe dit op een veilige manier opgelost kan worden, aldus de brandweerwoordvoerder. Winkels van het winkelcentrum Amstelplein in Uithoorn hebben de deuren moeten sluiten. Ook de parkeergarage in de nabijheid van de Schanskerk is afgezet en ontruimd als gevolg van instortingsgevaar. Geëvacueerde omwonenden worden opgevangen in de plaatselijke sporthal. Een woordvoerster van de gemeente kon niet zeggen hoeveel bewoners gebruikmaken van de opvang in de sporthal. Ze worden wel geregistreerd. Werkzaamheden aan kerk In de loop van de middag zijn twee grote kranen gearriveerd. Op grote hoogte onderzoeken deskundigen de gevel met de twee wankele torens aan weerszijden. De gemeentewoordvoerster verwacht dat de ornamenten aan de buitenmuren worden verwijderd. Ook wordt de kerkklok verwijderd of verstevigd om vallen te voorkomen. De gemeente Uithoorn kan niet zeggen hoelang de werkzaamheden gaan duren en wanneer de omwonenden weer naar huis kunnen. De raadsvergadering van de gemeente Uithoorn gaat donderdagavond niet door in verband met de crisissituatie rond de Schanskerk. Slechte staat Op de website van de gemeente staat dat het parochiebestuur op last van de verzekeringsmaatschappij de kerk eind 2007 buiten gebruik heeft gesteld vanwege de slechte bouwkundige staat. Een grondige bouwkundige restauratie zou 4,4 miljoen euro kosten. Het bisdom Haarlem-Amsterdam en het parochiebestuur Emmaüs heeft de gemeente laten weten dat er geen geld is voor het herstel van de kerk. Ze vrezen bovendien blijvend hoge exploitatiekosten. Op basis van een alarmerend rapport van het bureau Delfgou van vorige maand heeft de gemeente Uithoorn het parochiebestuur een aanschrijving gestuurd. Op basis van het rapport maakt de gemeente zich zorgen over de veiligheid van voorbijgangers en omwonenden van de Schanskerk. ,,Het gebouw verkeert in een dusdanig slechte staat dat met spoed maatregelen moeten worden getroffen in het kader van de veiligheid, meldde de gemeente Uithoorn al eerder op haar website. ,Om te zorgen dat omwonenden en voorbijgangers geen gevaar lopen, moet het parochiebestuur op zeer korte termijn maatregelen nemen. In het aanschrijven aan de eigenaar is deze gesommeerd per direct actie te ondernemen en zorg te dragen voor de veiligheid in de omgeving van de kerk, aldus de gemeente.

Uit; De Meerbode d.d.27 november 2014

Na jaren van gesteggel en onderhandelingen over de toekomst van de Schanskerk en de nabije omgeving is het dan eindelijk zover dat er verdere plannen kunnen worden gemaakt voor de ontwikkeling van het gebied. Donderdag 27 november ondertekenden het Bisdom Haarlem-Amsterdam en Ontwikkelcombinatie Hart aan de Amstel (dezelfde die de Waterlijn een nieuw aanzien geeft en de cultuurcluster gaat bouwen) in restaurant Het Rechthuis een koopovereenkomst voor de Schanskerk. Een en ander gebeurde in het bijzijn van onder meer burgemeester Dagmar Oudshoorn, leden van het Bisdom, vertegenwoordigers van Van Wijnen Projectontwikkeling West (waar Hart aan de Amstel een onderdeel van is) en ambtenaren van de gemeentelijke afdeling Ontwikkeling. Hart aan de Amstel wil woningen bouwen rond het kerkgebouw, dat zelf onderdeel van de nieuwe ontwikkeling is. De bedoeling is wel dat beide torens en de contouren van de kerk op voorhand worden behouden vanwege het dorpse aanzien. Hoe een en ander in de plannen tot uitdrukking zal komen is nu nog niet bekend. De ontwikkeling van hert gebied is destijds vastgelegd in het Masterplan Dorpscentrum. De contouren en eisen voor de nieuwe bebouwing zijn vastgesteld door het college.

Externe links

Meer afbeeldingen op WikiMedia

Afbeeldingen

Exterieur

tijdens bouw nieuwe koorpartij
foto. Ds.H.J.Douwes, Amsterdam.
kopie ansichtkaart
opname JvN 30-03-1998
opname JvN 30-03-1998
opname JvN 30-03-1998
opname JvN 30-03-1998
opname JvN 30-03-1998
opname JvN 30-03-1998
foto. André van Dijk. Veenendaal. Kerkenverzamelaar.
foto. André van Dijk. Veenendaal. Kerkenverzamelaar.
foto. André van Dijk. Veenendaal. Kerkenverzamelaar.
foto. J. Sonneveld. Leidschendam.
opname 13-03-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 13-03-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 13-03-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 13-03-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.
opname 13-03-2008 foto. Edward Ippel. Hoorn.

Interieur

kopie ansichtkaart, met modern koor

Bronnen

Ontleend aan: "200 jaar Parochie St. Jan Uithoorn, 1782-1982", drs. P.J.J.M. van Wees.
Mensenwerk rond de kerk. Een bundel schetsen ter gelegenheid van het 125-jarig bestaan van de parochiekerk van St. Johannes Onthoofding, 1868-1993", Hein Röling.

Wat is Reliwiki?

Uit het nieuws: