Utrecht, Hamburgerstraat 28 - Sint Paulusabdij: verschil tussen versies
Uit Reliwiki
(opmaak) |
(diversen) |
||
| (3 tussenliggende versies door een andere gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 6: | Regel 6: | ||
[[Categorie:Provincie Utrecht]] | [[Categorie:Provincie Utrecht]] | ||
{{#display_map:3512NR Hamburgerstraat 28 Utrecht, Nederland|type=hybrid}} | |||
{| | {| | ||
! colspan="2" style="background-color:#517398; color:white;" | Algemene gegevens | ! colspan="2" style="background-color:#517398; color:white;" | Algemene gegevens | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Genootschap : | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Naam kerk: | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Kapel Sint Paulusabdij | ||
|-valign="top" | |||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Genootschap: | |||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rooms Katholieke Kerk | |||
|-valign="top" | |||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Provincie: | |||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Utrecht | |||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeente : | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Gemeente: | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Utrecht | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Utrecht | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats : | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Plaats: | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Utrecht | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Utrecht | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres : | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Adres: | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Hamburgerstraat 28 | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Hamburgerstraat 28 | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Postcode: | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 3512NR | ||
|-valign="top" | |||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Inventarisatienummer: | |||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | | |||
|-valign="top" | |||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Jaar ingebruikname: | |||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | 11e eeuw | |||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Architect: | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming: | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Huidige bestemming: | ||
| style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Kerk verdwenen, delen kloostergebouwen vm rechtbank, thans Het Utrechts Archief | | style="text-align:top; background-color:Lightgrey; width:200px;" | Kerk verdwenen, delen kloostergebouwen vm rechtbank, thans Het Utrechts Archief | ||
|-valign="top" | |-valign="top" | ||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument status: | |||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Monument | |||
| style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rijksmonument {{Rijksmonument|36123}} | | style="text-align:top; background-color:#DCEAEA; width:200px;" | Rijksmonument {{Rijksmonument|36123}} | ||
|} | |} | ||
| Regel 47: | Regel 52: | ||
[[Afbeelding:Utrecht Paulusabdij5.jpg|thumb|zuider transeptwand. Foto: A. Roks]] | [[Afbeelding:Utrecht Paulusabdij5.jpg|thumb|zuider transeptwand. Foto: A. Roks]] | ||
[[Afbeelding:Utrecht Paulusabdij8.jpg|thumb|Huidige gevel vm. Gerechtshof. Foto: A. Roks]] | [[Afbeelding:Utrecht Paulusabdij8.jpg|thumb|Huidige gevel vm. Gerechtshof. Foto: A. Roks]] | ||
De Abdij van Sint Paulus vormde samen met de [[Utrecht, Janskerkhof 26 - Janskerk|Janskerk]], [[Utrecht, Pieterskerkhof 5 - Pieterskerk|Pieterskerk]] en de iets jongere Mariakerk het kerkenkruis dat bischop Bernold (1027-1054) rondom de romaanse [[Utrecht, Domplein 31 - | De Abdij van Sint Paulus vormde samen met de [[Utrecht, Janskerkhof 26 - Janskerk|Janskerk]], [[Utrecht, Pieterskerkhof 5 - Pieterskerk|Pieterskerk]] en de iets jongere Mariakerk het kerkenkruis dat bischop Bernold (1027-1054) rondom de romaanse [[Utrecht, Domplein 31 - Domkerk en Domtoren|Dom]] lieten bouwen. De Paulusabdij vormde daarvan de zuidelijke arm. Hij werd in 1050 uit de omstreken van Amersfoort naar Utrecht overgebracht. De Paulusabdij is een voormalige benedictijner abdij dat werd opgeheven in 1580. | ||
Het terrein van de abdij was door muren van de buitenwereld afgesloten. Delen van de fundamenten van die muur en van de romaanse kerk zijn bij opgravingen teruggevonden. Bovendien zijn hier en daar nog restanten van de abdijgebouwen en van de abdijkerk in de huidige bebouwing bewaard gebleven. | Het terrein van de abdij was door muren van de buitenwereld afgesloten. Delen van de fundamenten van die muur en van de romaanse kerk zijn bij opgravingen teruggevonden. Bovendien zijn hier en daar nog restanten van de abdijgebouwen en van de abdijkerk in de huidige bebouwing bewaard gebleven. | ||
| Regel 63: | Regel 68: | ||
In de kelder waar de cellen zich bevinden, is een zware veldkei te zien die behoort tot de fundering van de kerk van de Paulusabdij. Deze romaanse kerk werd gebouwd door bisschop Bernold en gewijd in 1050. Van het tufstenen muurwerk van dit kerkgebouw staat alleen de zuidelijke gevel van het transept en een gedeelte van de noordelijke zijbeukgevel nog overeind. De rest van de kerk werd gesloopt in 1707 (torens en schip) en in 1804 (koor en transept). De kei kwam bij de laatste verbouwing in het zicht. | In de kelder waar de cellen zich bevinden, is een zware veldkei te zien die behoort tot de fundering van de kerk van de Paulusabdij. Deze romaanse kerk werd gebouwd door bisschop Bernold en gewijd in 1050. Van het tufstenen muurwerk van dit kerkgebouw staat alleen de zuidelijke gevel van het transept en een gedeelte van de noordelijke zijbeukgevel nog overeind. De rest van de kerk werd gesloopt in 1707 (torens en schip) en in 1804 (koor en transept). De kei kwam bij de laatste verbouwing in het zicht. | ||
==Monumentomschrijving Rijksdienst== | |||
PALEIS VAN JUSTITIE. Neoclassieke gevel en ingangsportiek. 1837 ontwerp C. Kramm, na 1953 ingrijpend verbouwd. Fraai hek met fasces. O.a. aan de achterzijde overblijfsels van Paulus Abdij (de zuidelijke turfstenen transeptgevel van de Abdijkerk). Aan Hof Provinciaal herinnert Hofpoort, zie Nieuwegracht, en 2 poortjes aan de Runnebaan, zie onder Hofpoort. | |||
==Externe links== | |||
* {{Wikipedia2|Paulusabdij_(Utrecht)}} | |||
* {{Wikimedia|Het_Utrechts_Archief}} | |||
== Afbeeldingen == | == Afbeeldingen == | ||
Huidige versie van 9 mrt 2019 om 12:10
| Algemene gegevens | |
|---|---|
| Naam kerk: | Kapel Sint Paulusabdij |
| Genootschap: | Rooms Katholieke Kerk |
| Provincie: | Utrecht |
| Gemeente: | Utrecht |
| Plaats: | Utrecht |
| Adres: | Hamburgerstraat 28 |
| Postcode: | 3512NR |
| Inventarisatienummer: | |
| Jaar ingebruikname: | 11e eeuw |
| Architect: | |
| Huidige bestemming: | Kerk verdwenen, delen kloostergebouwen vm rechtbank, thans Het Utrechts Archief |
| Monument status: | Rijksmonument 36123 |
Geschiedenis
De Abdij van Sint Paulus vormde samen met de Janskerk, Pieterskerk en de iets jongere Mariakerk het kerkenkruis dat bischop Bernold (1027-1054) rondom de romaanse Dom lieten bouwen. De Paulusabdij vormde daarvan de zuidelijke arm. Hij werd in 1050 uit de omstreken van Amersfoort naar Utrecht overgebracht. De Paulusabdij is een voormalige benedictijner abdij dat werd opgeheven in 1580.
Het terrein van de abdij was door muren van de buitenwereld afgesloten. Delen van de fundamenten van die muur en van de romaanse kerk zijn bij opgravingen teruggevonden. Bovendien zijn hier en daar nog restanten van de abdijgebouwen en van de abdijkerk in de huidige bebouwing bewaard gebleven.
In 1580, bij de overgang van Utrecht naar de Reformatie, werd de abdij opgeheven. In de verlaten gebouwen werd in 1596 onder anderen het Provinciaal Gerechtshof van Utrecht gevestigd. De naam Hofpoort herinnert daar nog aan.
In 1618 werd over het terrein van de Paulusabdij de Korte Nieuwstraat aangelegd en met huizen bebouwd. In 1620 volgde ter plaatse van de boomgaard, de bouw van huizen langs de verbrede Trans en langs de Nieuwegracht.
In 1707 werden de torens en het schip van de abdijkerk afgebroken. De rest volgde in 1837. In 1838 werden de resterende abdijgebouwen, waarin het Gerechtshof gevestigd was, grondig verbouwd en onder anderen van een nieuwe gevel aan de zijde van de Hamburgerstraat voorzien.
Bij ingrijpende verbouwingen in 1954 kwam de zuidgevel van het zuidelijke transept weer tevoorschijn. De noordelijke zijmuur van het schip werd in 1982 onder een dikke laag klimop herondekt; hij doe sinds 1707 dienst als tuinmuur.
Binnen het voormalig Gerechtshof, dat thans ingebruik is door het Utrechts Archief, zijn nog fraaie restanten van de voormalige abdijgebouwen te bewonderen. Deze muurrestanten dateren van na de grote stadsbrand van 1253. Een fraai overblijfsel is de gotische spitsboog die de de monniken van de Paulusabdij vanuit de kruisgang de kapittelzaal binnen leidden. Daar kwamen ze tweemaal per dag bijeen voor een vergadering. Links van deze boog bevonden zich oorspronkelijk nog twee van deze soortgelijke spitsbogen. In de 17de en 18de eeuw diende de oude kapittelzaal als raadskamer van het Hof van Utrecht en als ‘pynichcamer (pijnig) voor de misdadiger’.
In de kelder waar de cellen zich bevinden, is een zware veldkei te zien die behoort tot de fundering van de kerk van de Paulusabdij. Deze romaanse kerk werd gebouwd door bisschop Bernold en gewijd in 1050. Van het tufstenen muurwerk van dit kerkgebouw staat alleen de zuidelijke gevel van het transept en een gedeelte van de noordelijke zijbeukgevel nog overeind. De rest van de kerk werd gesloopt in 1707 (torens en schip) en in 1804 (koor en transept). De kei kwam bij de laatste verbouwing in het zicht.
Monumentomschrijving Rijksdienst
PALEIS VAN JUSTITIE. Neoclassieke gevel en ingangsportiek. 1837 ontwerp C. Kramm, na 1953 ingrijpend verbouwd. Fraai hek met fasces. O.a. aan de achterzijde overblijfsels van Paulus Abdij (de zuidelijke turfstenen transeptgevel van de Abdijkerk). Aan Hof Provinciaal herinnert Hofpoort, zie Nieuwegracht, en 2 poortjes aan de Runnebaan, zie onder Hofpoort.
Externe links
Afbeeldingen
Hofpoort aan de Nieuwegracht. Foto: A. Roks
Binnenwand met gotische spitsboog. Foto: A. Roks
Gotische spitsboog. Foto: A. Roks
Trachieten deuromlijsting (oorspronkelijk 14e eeuw, eerste helft 16e hier herplaatst. Foto: A. Roks
Veldkei die behoord tot de fundering van de abdijkerk. Foto: A. Roks
Fraaie muurfragment met forse kloostermoppen. Foto: A. Roks
